Η Καταστροφή της φύσης

 

Δεν αμφισβητούμε την πρόοδο που συντελέστηκε κατά την διαδρομή των αιώνων από το ανθρώπινο γένος. Την πρόοδο που βελτίωσε τους όρους της ζωής του ανθρώπου. Όμως, βλέποντας κανείς τα πράγματα με όσο γίνεται κριτική ματιά δεν μπορεί να μη επισημάνει με ανησυχία όσα  δεν βελτιώνουν τους όρους της ζωής μας, αλλά, αντίθετα, δημιουργούν κινδύνους και μάλιστα κινδύνους έσχατους. Το φυσικό περιβάλλον, για παράδειγμα, κινδυνεύει από την αλόγιστη, την ασύνετη θα έλεγα καλλίτερα,  ανθρώπινη δραστηριότητα.  Μια δραστηριότητα που οδηγεί, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί και όπως αντιλαμβανόμαστε οι μη ειδικοί, στην μεταβολή του κλίματος, στην μεταβολή δηλαδή των χαρακτηριστικών του πλανήτη.  Του ίδιου του λίκνου του ανθρώπινου γένους.Το ζήτημα δεν είναι, όπως εκ πρώτης όψεως φαίνεται, απλά ζήτημα εφαρμογής των σύγχρονων τεχνολογιών και ανακαλύψεων. Είναι βαθύτερο. Είναι ζήτημα μεταβολής της στάσεώς μας απέναντι στη φύση. Είναι θέμα του πως εννοούμε και αντιλαμβανόμαστε την φύση. Ίσως και του πώς την ονομάζουμε. 

Στις μέρες μας η φύση έπαυσε να είναι η φύσις των πρώτων αιώνων του πολιτισμένου ανθρώπου. Έπαυσε δηλαδή να είναι το όργανο και ο δάσκαλος της (ανα)δημιουργίας. Ο άνθρωπος δεν στέκεται πια μπροστά της  με θαυμασμό και δέος, αλλά με διάθεση κατακτητή και εμπόρου. Έτσι από μητέρα, σύντροφος και συνεργάτης του, η φύση έγινε αντικείμενο αδυσώπητης εκμετάλλευσης. Οι πρώτοι κυνηγοί έδρεπαν τους καρπούς της. Οι πρώτοι αγρότες συνεργάζονταν μαζί της στην διαδικασία της αναπαραγωγής. Ο σημερινός άνθρωπος, βιάζει και καταστρέφει τη φύση. Η τεχνολογία του ανθρώπου έγινε όπλο του ανθρώπου εναντίον της φύσης. Ένα όπλο που τελικά στρέφεται εναντίον του. Αφού με αυτή ο άνθρωπος έχει λεηλατήσει τη γη και έχει υποβιβάσει τις φυσικές υποστάσεις σε απλά αναλώσιμα.

Βέβαια υπάρχουν οι φωνές των διαμαρτυρομένων, που στη σύγχρονη κοινωνία έχουν παγκόσμια εμβέλεια και ίσως και απήχηση. Διαβάσαμε προ καιρού με παρηγοριά, αλλά όχι με ανακούφιση,  ότι με πρωτοβουλία του παγκόσμιου δικτύου του  WWF έγιναν εκδηλώσεις κατά της αλλαγής του κλίματος στις οποίες συμμετείχαν 1000 πόλεις  του πλανήτη, οι οποίες σκοτείνιασαν μνημεία, δημόσια και δημοτικά κτίρια και άλλα ιστορικά κτίρια και τοποθεσίες, στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα ότι όλοι μαζί μπορούμε να δράσουμε ενάντια στις κλιματικές αλλαγές. Ο Δήμος Αγρινίου  συμμετέσχε τότε σαυτές και συσκότισε για μία ώρα συμβολικά  κεντρικές πλατείες όπως την πλατεία Δημάδη, την πλατεία Μητροπολίτου Χριστοφόρου, την πλατεία Παναγοπούλου, κεντρικές οδούς  όπως την οδό Καλλέργη  και  το κτίριο του Παλαιού Σταθμού  Τρένου. Όμως το φυσικό περιβάλλον μας που λέγεται Αμβρακικός, Τριχωνίδα και Αχελώος κινδυνεύουν. Τι θα κάνουμε; Ασφαλώς δεν αρκεί η συσκότιση μιας μέρας. Kαι τα μέτρα που είχαν αναγγελθεί παλαιότερα (1999) στο Κιότο της Ιαπωνίας δεν είχαν το αποτέλεσμα που αναμένονταν. Ήδη προ ημερών στο Παρίσι οι εκπρόσωποι των  196 χωρών της Γης συμφώνησαν ότι θα προστατεύσουν τη φύση από την υπερθέρμανση του πλανήτη μας. Να είμαστε αισιόδοξοι;

 

****

 

Ο πολιτισμός και η φύση

 

Όπως είχαμε επισημάνει παλαιότερα από τη στήλη αυτή, στις μέρες μας η φύση έπαυσε πιά να είναι η φύσις των πρώτων αιώνων του ανθρώπου. Έπαυσε δηλαδή να είναι το όργανο και ο δάσκαλος της (ανα)δημιουργίας. Ο άνθρωπος δεν στέκεται πια μπροστά της  με θαυμασμό και δέος, αλλά με διάθεση κατακτητή και εμπόρου. Έτσι από μητέρα, σύντροφος και συνεργάτης του, η φύση έγινε αντικείμενο αδυσώπητης εκμετάλλευσης. Οι πρώτοι κυνηγοί έδρεπαν τους καρπούς της. Οι πρώτοι αγρότες συνεργάζονταν μαζί της στην διαδικασία της αναπαραγωγής. Ο σημερινός άνθρωπος, βιάζει και καταστρέφει τη φύση. Η τεχνολογία του ανθρώπου έγινε όπλο του ανθρώπου εναντίον της φύσης. Ένα όπλο που τελικά στρέφεται εναντίον του. Αφού με αυτή ο άνθρωπος έχει λεηλατήσει τη γη και έχει υποβιβάσει τις φυσικές υποστάσεις σε απλά αναλώσιμα. Το φυσικό περιβάλλον έχει μολυνθεί και μας απειλεί. Οι δυσοίωνες προειδοποιήσεις μερικών επιστημόνων για το μέλλον, συναντούν δυστυχώς ώτα μη ακουόντων. Και ο πολιτισμός μας; Είναι βέβαια  αλήθεια ότι η ουσία του του πολιτισμού είναι η σταδιακή αλλά σταθερή ανά τους αιώνες απομάκρυνση από τη φύση. Αλλά η απομάκρυνση έχει μεταλλαχθεί στους καιρούς μας σε επιδίωξη καταστροφής της φύσης. Εκεί οδήγησαν τον σύγχρονο άνθρωπο η απληστία και η θεοποίηση των νέων μέσων παραγωγής που η επιστήμη και η τεχνολογία όπλισαν τα χέρια του. Εκεί οδήγησε τον σύγχρονο άνθρωπο η έλλειψη του μέτρου στις επιδιώξεις του. Έτσι η λεηλασία της γής και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος  έγινε πια  το βαρύ τίμημα του λεγόμενου πολιτισμού μας. Αλλά το  τίμημα αυτό διάβρωσε ανεπανόρθωτα την έννοια του πολιτισμού μας, σαν ένα σύστημα κοινωνικών πρακτικών, αξιών και συμβόλων, που αναπαράγεται αενάως στην ιστορία, ή όπως τον εννοούσε  ο Τ. Σ. Ελιοτ, ως τον πλήρη τρόπο ζωής ενός λαού, ενός τρόπου που σφραγίζει τα μέλη του από τη γέννηση μέχρι το θάνατο, από τα χαράματα μέχρι τη νύχτα, ακόμα και στον ύπνο. Μπορεί όμως ο πολιτισμός, όπως κατάντησε να τον εννοούμε,  να στρέφεται τελικά εναντίον του ανθρώπου και να μη τον υπηρετεί; Μήπως δηλαδή η ανθρωπότητα σταδιακά αυτοκτονεί; Μήπως ίσως πρέπει να δώσουμε μιαν άλλη έννοια στη λέξη πολιτισμός; Να είναι πολιτισμός μια κοινή αντίληψη ότι η φύση είναι  όργανο και δάσκαλος της (ανα)δημιουργίας και ότι ο άνθρωπος επιβάλλεται να στέκεται μπροστά της  με θαυμασμό και δέος και όχι με διάθεση κατακτητή και εμπόρου;  Ερωτήματα!  

Ιανουάριος 2019

---

 

 

Ο Αιτωλός