Σημειώσεις και σχόλια ενός Αιτωλού

Γράφει ο Γιάννης Βλασόπουλος

Η τρομοκρατία

Τα τελευταία θλιβερά γεγονότα στη Γαλλία, αλλά και τα παλαιότερα αιματηρά γεγονότα στο Λονδίνο, που αποτελούν συνέχεια των γεγονότων της Νέας Υόρκης, της Μαδρίτης κλπ, φαίνεται ότι επιβεβαιώνουν την άποψη εκείνων που υποστηρίζουν, μεταξύ αυτών ο καθηγητής Τσουκαλάς (To Βήμα 14-7-09) ότι ήδη έχουμε μπεί για τα καλά σε περίοδο πολέμου. Μεταξύ ποίων; "Ανάμεσα σε εκείνους που δεν έχουν παρά να χάσουν και σε εκείνους που δεν έχουν τίποτε να κερδίσουν, ανάμεσα σε εκείνους που αμύνονται για τα κεκτημένα τους και εκείνους που δεν δικαιούνται να ελπίζουν ότι θα αποκτήσουν ποτέ τίποτε. Χαρακτηριστικά του πολέμου: Ο πόλεμος που προχωράει ακάθεκτος δεν είναι ούτε πόλεμος θέσεων ούτε πόλεμος κινήσεων ανάμεσα σε δύο οργανωμένες τάξεις, ή μερίδες. Οι «κοινώς επικίνδυνοι» εξεγερμένοι δεν επιδιώκουν τη νίκη, δεν επιθυμούν τη κατάληψη της εξουσίας, δεν προσβλέπουν στην αλλαγή του κόσμου επί τα βελτίω, δεν κινούνται από ευγενή κίνητρα, δεν έχουν στόχους, στρατηγικές ή τακτικές, δεν κατατείνουν καν στην προαγωγή των ατομικών συμφερόντων τους.

Είναι ο πρωτόφαντος πόλεμος της εν γένει διαλυτικής αταξίας ενάντια στην εν γένει ανυπόφορη τάξη, ο πόλεμος της αναίτιας κραυγής ενάντια στο αποπνικτικό αιτιώδες, είναι η εκδίκηση του άμορφα παράλογου ενάντια στην κατ' επίφαση λογική της τετράγωνα αυτάρεσκης ενιαίας σκέψης. Είναι όμως και ο πόλεμος όπου, σε τελική ανάλυση, όλοι οι μετέχοντες άγονται να ενεργούν αντιδραστικά και αντιορθολογικά. Θύματα και θύτες υπερθεματίζουν στην παρανοϊκή προετοιμασία του επερχόμενου Αρμαγεδδώνα. Τόσο οι επιβήτορες σκορπιοί, που δεν μπορούν να επιζήσουν παρά ρουφώντας το αίμα των θυμάτων τους, όσο και οι παρορμητικά αμυνόμενοι ή αντεπιτιθέμενοι βάτραχοι που γνωρίζουν ότι σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να ωφεληθούν από τη θανάτωση του σκορπιού, βρίσκονται σε αδιέξοδο".

Τα πολύνεκρα όμως τρομοκρατικά χτυπήματα των οργάνων του Ισλαμικού κράτους (ISIS) στο Παρίσι και στη Νίκαια της Γαλλίας επαναφέρoυν στο προσκήνιο πολυσυζητημένα θέματα. Θέματα όπως το είδος της ευθύνης των εκτελεστών αμάχου πληθυσμού και θέματα όπως οι πολιτισμικές διαφορές μεταξύ της Ευρώπης, αφ ενός,  και των Θεοκρατικών πολιτευμάτων της εγγύς Ανατολής, αφ ετέρου. Και ως προς μεν το θέμα της ευθύνης είναι κλασσική η διάκριση του Μαξ Βέμπερ μεταξύ της  «ηθικής του φρονήματος» και της «ηθικής της ευθύνης». Αυτό δεν σημαίνει ότι η ηθική του φρονήματος είναι ταυτόσημη με την ανευθυνότητα, ή ότι η ηθική της ευθύνης είναι ταυτόσημη με έλλειψη φρονήματος. Όταν όμως είναι κακές οι συνέπειες του πράττειν ενός ανθρώπου που δρα από καθαρό φρόνημα, τότε για τον δρώντα δεν είναι υπεύθυνος ο ίδιος αλλά ο κόσμος, η ομάδα στην οποία ανήκει, η βλακεία των άλλων ανθρώπων ή – η βούληση του Θεού κ.ο.κ. Αντιθέτως, ο ηθικός της ευθύνης δεν αισθάνεται ότι είναι σε θέση να μετακυλίσει τις συνέπειες του δικού του πράττειν σε άλλους, εφόσον μπορούσε να τις προβλέψει. Θα πει: αυτές οι συνέπειες καταλογίζονται στην πράξη μου.

Ως προς δε τις πολιτισμικές διαφορές μεταξύ, αφ ενός μεν,  της Ευρώπης και, αφ ετέρου, των Θεοκρατικών πολιτευμάτων της εγγύς Ανατολής, οι διαφορές είναι μάλλον πολιτικής φύσεως, ή, αν θέλετε, διαφορές κοινωνικής οργάνωσης και αξιολογικών προτεραιοτήτων. Πρόκειται δηλαδή για τις προέχουσες διαφορές μεταξύ απολυταρχικών και δημοκρατικών καθεστώτων. Διαφορές δηλαδή μεταξύ λαών στους οποίους,  κατά την αντίληψη  και την αξιολόγηση της συμπεριφοράς τους, υπερισχύει η λογική έναντι της πίστης και του δόγματος. Ή, ποιο συγκεκριμένα,  διαφορές όπου οι μεν πιστεύουν ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, οι δε ότι τα μέσα δεν εξαγιάζονται από τον σκοπό.

Πέραν όμως αυτών και ανεξαρτήτως τούτων, υπάρχει και ένας βαθύτερος παράγοντας: Η βία. Αποδεικνύεται ότι η βία είναι πράγματι εγγενής διαμαρτία του Ανθρώπου. Και η φύση της δεν επιδέχεται εξάλειψη. Επιδέχεται μόνο διαχείριση.

15-7-2016                    Ο Αιτωλός