Μην ανησυχείς, Ξηρομερίτη αναγνώστη, δε θα μοιρολογήσω ούτε πάνω απ’ τις καπνόριζες, ούτε πάνω απ’ τα κουφάρια των φούρνων Virginia.
Το «εθνικό» προϊόν που σε μεγάλωσε σε σπούδασε, σε προίκιωσε έχει ταφεί. Τους επικήδειους τους άκουσες από πολιτικούς, τεχνοκράτες και λοιπούς παράγοντες. Έμεινε η σιωπή γι’ αυτό που έφυγε, η αμηχανία για αυτό που έρχεται.
Δεν θα εμπλακώ σε διχαστικές σκέψεις της μορφής «σωστό ή λάθος» ούτε θα σε κουράσω με αριθμητικά στοιχεία για ποσοστώσεις και πλαφόν, για επιδοτήσεις και Κ.Α.Π., δε θα καταλογίσω ευθύνες στον «τάδε ή το δείνα», αυτά τα’ ακούς και τα μαθαίνεις όταν έρχεσαι στο χωριό σου. Την ιστορία του Καπνού ή πιο συγκεκριμένα του καπνικού ζητήματος ας την καταγράψουμε τα επόμενα χρόνια τιμώντας και το προϊόν και το μόχθο των ανθρώπων μας που δεκαετίες ζήσαν μαζί του.
Μ’ ενδιαφέρει περισσότερο το παρόν και το μέλλον των χωριών μας, όχι βέβαια αφηρημένα ως οικιστικά υποσύνολα της συνολικής γεωγραφικής περιοχής μας (Ξηρομέρο), αλλά ως κοινωνίες συγγενών μας, φίλων μας, πατριωτών μας, ημών των ιδίων.
Μ’ ενδιαφέρει η κοινότητα ανθρώπων που ταυτόχρονα με την οικιστική της συγκρότηση (το χωριό), προβαίνει και σε σύνθετες – πολύπλευρες σχέσεις (οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές).
Σχέσεις εσωτερικευμένες (αξίες, εθιμικό δίκαιο) ή εξωτερικές (ιεράρχηση αναγκών κοινότητας, δημόσια αγαθά, δημόσιος λόγος) που όλες μαζί παίζουν κεντρικό ρόλο και στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του μέλους της κοινότητας καλλιεργώντας την αυτοσυνειδησία, αλλά επιπλέον συγκροτούν και ενδυναμώνουν το κοινωνικό συμπαγές, τη συνοχή δηλαδή της κοινότητας, συνοχή η οποία είναι προϋπόθεση εξέλιξης, όχι μόνο οικονομικής.
Για να υπάρξουν όμως διαδικασίες κοινότητας, κοινωνικά- πολιτικά γεγονότα (διαβούλευση- σύγκρουση- εξέλιξη) είναι απαιτούμενη μια ελάχιστη «κρίσιμη μάζα», αλλιώς βρισκόμαστε μπροστά στον κίνδυνο μιας κατάρρευσης, ενός σκορπίσματος όπου τα επιμέρους στοιχεία δεν μπορούν να διαρθρωρούν σε σύστημα- σύνολο- κοινότητα. Σε μια τέτοια περίπτωση η κοινή συνισταμένη (κοινότητα πολιτών) συρρικνώνεται ή εκμηδενίζεται και οι επιμέρους συνιστώσες (άνθρωποι, θεσμοί, συλλογικά όργανα) βρισκόμενες σε ανεξέλεγκτη τροχιά απαξιώνουν εαυτούς και αλλήλους, δεν έχουν καμμία λειτουργικότητα, αυτονομημένες πια απ’ το κοινό σκοπό βυθίζονται όλο και πιο πολύ επιταχύνοντας πλέον την πλήρη διάλυση του κοινοτικού γεγονότος (χωριό, σχέσεις, πολιτισμός, παιδεία, αξιακό σύστημα κ.λ.π.).
Δεν κινδυνολογώ, έχω όμως την αίσθηση ότι η «κρίσιμη μάζα», η ελάχιστη προϋπόθεση, το μίνιμουμ προαπαιτούμενο δεν ήταν για τα χωριά μας μόνο ο πληθυσμός, αυτός μειωνόταν διαρκώς απ’ τη δεκαετία του ’80 και νωρίτερα. «Κρίσιμη μάζα» ήταν η έννοια και η έγνοια της παραγωγής με την ευρύτερη σημασία.
Επαληθεύεται και για τα χωριά μας η γνωστή απ’ την κοινωνιολογία και την πολιτική οικονομία αλήθεια ότι η κατάρρευση της παραγωγικής βάσης θα οδηγήσει στην κατάρρευση του εποικοδομήματος. (πολιτική- πολιτισμός- σχέσεις- παιδεία- οικογένεια κ.λ.π.).
Η παραγωγή, η εργασία τελικά εκτός από τον προφανή σκοπό του κέρδους και της οικονομικής επιβίωσης ή και ευμάρειας κρύβει μέσα της σε λανθάνουσα ίσως μορφή και άλλες αξίες αναγκαίες και εξίσου σημαντικές για τον άνθρωπο όσο και η οικονομική πρόσοδος.
Πρωτοβουλία, δημιουργικότητα, μόχθος και αποτέλεσμα, φαντασία, διαχείριση, στοιχεία που η παρουσία τους ή η έλλειψή τους δεν αφορούν μόνο τη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του και το αντικείμενο της εργασίας του, αλλά χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο και στις κοινωνικές- πολιτικές του εκφράσεις και λειτουργίες….
Λογιστικά τα πράγματα - το ξέρεις ήδη - είναι κάπως τακτοποιημένα. Μέχρι το 2009 όλα τα λεφτά της επιδότησης, μέχρι το 2013 τα μισά και βλέπουμε.
Δεν είμαι προφήτης για να ξέρω τι θα δούμε το 2013.
Τώρα όμως που διανύουμε το 2ο έτος μ.Κ. βλέπουμε ανθρώπους και χωριά σε αγρανάπαυση.
Βλέπουμε σχολεία να ερημώνουν.
Βλέπουμε τη γνώση να απαξιώνεται.
Βλέπουμε νέους ανθρώπους στην πιο δημιουργική τους ηλικία να μιζεριάζουν μπροστά στην LCD τηλεόραση.
Βλέπουμε τους απόμαχους γονείς μας μέσα στη μοναξιά και το φόβο να ανησυχούν για το γιατρό, τα φάρμακα, την αρρώστεια, την φτώχεια.
Βλέπουμε «Σωτήρες» να διαλαλούν νέα προϊόντα επιτείνοντας επιπλέον τη σύγχυση και την αβεβαιότητα, ενισχύοντας την ατομική αναζήτηση λύσης εις βάρος της συλλογικής.
Βλέπουμε τοπικούς άρχοντες να σηκώνουν ψηλά τα χέρια αφού το ίδιο το πολιτικό γεγονός (Αυτο-διοίκηση) που υπηρετούν απαξιώνεται και τείνει να καταρρεύσει εκτός κι αν πιστεύουν ότι η διαχείριση δεδομένων κονδυλίων είναι το μοναδικό καθήκον μιας τοπικής κυβέρνησης….
Τι θα κάνουμε;
Αμέτοχοι θα ακούμε τον επιθανάτιο ρόγχο της κοινωνίας των χωριών του Ξηρομέρου ή θα ενθαρρύνουμε τη γέννηση μιας νέας οικονομικής πραγματικότητας;
Η πρόκληση είναι μεγάλη και ενδιαφέρουσα!! Δίνει συγκεκριμένη στοχοθεσία στην Αυτοδιοίκηση, νέους ορίζοντες στο Πατριδοτοπικό κίνημα, ανανεώνει το ενδιαφέρον των μόνιμων κατοίκων για τον τόπο τους, εμπλέκει δημιουργικά και όχι στείρα- νοσταλγικά τους απόδημους.
Αν έχουμε καθυστερήσει, ΑΣ ΚΟΨΟΥΜΕ ΔΡΟΜΟ, ας προχωρήσουμε σε ένα «Τοπικό σύμφωνο βιώσιμης ανάπτυξης». Να αξιοποιήσουμε το φυσικό μας πλούτο, την αγροτική και πολιτιστική μας κληρονομιά, τα εδάφη μας, το κλίμα μας, τις δυνατότητες μιας περιοχής που και γεωγραφικά περήφανη ταυτότητα έχει (Ξηρόμερο) και σαφές τοπικό χρώμα.
Τα σπέρματα μιας τέτοιας προοπτικής ρίχτηκαν κατά καιρούς από ανήσυχους πατριώτες, οι καρποί μοιάζει να «δένουν» μέσα και απ’ τις κατευθύνσεις άλλων φορέων (Νομαρχία, Περιφέρεια) αλλά κυρίως μέσα απ’ την ίδια την ανάγκη της περιοχής μας για επιβίωση.
Η Τουριστική ανάπτυξη δεν είναι πια το κορεσμένο προϊόν «ήλιος και θάλασσα», αλλά διευρύνεται διαρκώς μέσα από ένα πλήθος εναλλακτικών μορφών που και την τουριστική περίοδο επιμηκύνουν καθιστώντας την πλέον ετήσια, αλλά και άλλους προορισμούς και μορφές αναπτύσεων.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση ας υπερβεί τους άγονους τοπικισμούς και συνεργαζόμενοι οι Δήμοι του Ξηρομέρου να συντάξουν μέσα και από διαδικασίες διαβούλευσης με την κοινωνία και τους φορείς της ένα πρόγραμμα τουριστικών υποδομών, αλληλοσυμπληρούμενων περιοχών και δράσεων που με την υλοποίησή του θα εξασφαλίζει μια διαρκώς αυξανόμενη επισκεψιμότητα στο Ξηρόμερο.
Οι υπάρχουσες οικονομικές συνενώσεις των πολιτών (συνεταιρισμοί, παλιές και νέες ομάδες παραγωγών) να αξιοποιήσουν τις διευκολύνσεις που έχουν εκ της νομικής τους υπόστασης και να τολμήσουν συμμετοχή και επενδύσεις σε οικοτουριστικές, αγροτουριστικές δράσεις. (π.χ. ένα Μουσείο Καπνού με εκπαιδευτικούς στόχους θα μπορούσε να δημιουργηθεί από ένα συνεταιρισμό).
Οι ενεργοί σύλλογοι (πολιτιστικοί, περιβαλλοντικοί) μπορούν να «υιοθετήσουν» περιοχές ή δράσεις διασφαλίζοντας και τον καταστατικό λόγο ύπαρξης τους αλλά και την οικονομική τους αυτοτέλεια και ισχυροποίηση. (π.χ. δεκάδες σχολεία μέσα απ’ τη Πολιστική και Περιβαλλοντική εκπαίδευση ή μέσα απ’ το θεσμό των «Πράσινων τάξεων» θα επισκέπτονταν τη Λίμνη Αμβρακία ή το Βελανιδοδάσος Ξηρομέρου αν ένας σύλλογος είχε αναλάβει την εξυπηρέτησή τους).
Στα Γρεβενά μια ιδιωτική εταιρεία (TREKKING HELLAS) υλοποίησε ολοκληρωμένα τέτοια προγράμματα απολαμβάνοντας η ίδια υψηλή κερδοφορία και τα εμπλεκόμενα χωριά την υπεραξία αυτής της επισκεψιμότητας.
Θα αναρωτηθείς σ’ αυτό το σημείο, Ξηρομερίτη αναγνώστη, αν υπάρχουν δυνάμεις να υλοποιήσουν στα χωριά μας μια τέτοια οικονομική στροφή.
Εδώ σ’ αυτό το «φιλί της ζωής», στο «εναρκτήριο λάκτισμα» για μια βιώσιμη ανάπτυξη είμαστε όλοι χρήσιμοι και αναγκαίοι.
Ας αποφύγουμε άγονους διαχωρισμούς μόνιμοι κάτοικοι- απόδημοι και ας προχωρήσουμε σε σύνθεση ιδεών, προγραμμάτων και γιατί όχι κεφαλαίων!!
Οι νέες τεχνολογίες, οι νέοι οδικοί άξονες που επιτέλους ξεκινάνε και στην Αιτωλοακαρνανία μειώνουν διαρκώς τις αποστάσεις, η ανάκτηση της τοπικότητας όχι απλά ως νοσταλγία αλλά και ως βασικό αντιπαγκόσμιοποιητικό εσωτερικό χαρακτηριστικό είναι και αναγκαία και εύκολη σήμερα. (π.χ. Ένας νέος άνθρωπος, ίσως και δεύτερης γενιάς απόδημος, καταγόμενος απ’ το Ξηρόμερο θα μπορούσε να διοχετεύσει την επιχειρηματική του όρεξη δημιουργώντας ένα χώρο ορειβατικής φιλοξενίας στους πρόποδες των Ακαρνανικών ή ένα πρόγραμμα παρατήρησης πουλιών και αγωγής υπαίθρου ή ένα ξενώνα στις περιοχές NATURA 2000 του Ξηρομέρου, ανακαλύπτοντας απ’ τη μια ο ίδιος την προσωπική του ταυτότητα και καταγωγή, βοηθώντας απ’ την άλλη και την οικονομική ανάκαμψη του τόπου του.
Πληροφορήθηκα ότι ήδη γραφείο εναλλακτικού Τουρισμού (www.atrapos.com ) διοργανώνει εκδρομές στα Ακαρνανικά, στο Βελανιδοδάσος, στα άγρια άλογα του Πεταλά.
Κι αν όλες οι παραπάνω προτάσεις μοιάζουν τολμηρές (για την περιοχή), ας ενισχύσουμε αυτό που έχει αποδεχτεί ο Αγροτοκτηνοτροφικός πληθυσμός την βιολογική Γεωργία και Κτηνοτροφία.
Στην Ισπανία οι κάτοικοι της Μαδρίτης προμηθεύονται αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα που μεταφέρουν σε εβδομαδιαία βάση αγρότες και κτηνοτρόφοι απ’ τα χωριά καταγωγής των καταναλωτών. Έτσι οι κάτοικοι της πόλης και υψηλής ποιότητας διατροφή απολαμβάνουν σε καλές τιμές και την οικονομία των χωριών τους ενισχύουν.
Πειραματικά εφαρμόζει το ίδιο σύστημα εδώ και μερικούς μήνες συνεταιρισμός απ’ το Άργος.
Άρα οι συγχωριανοί μας που θα τολμήσουν την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, θα εφοδίαζαν δεκάδες απόδημους στην Αθήνα, στο Αγρίνιο στην Πάτρα μέσα από ένα σύστημα κατ’ οίκον διανομής των προϊόντων που μπορεί να παράγει το Ξηρόμερο.
Αισθάνομαι ότι είναι περιττή μια περαιτέρω απαρίθμηση δυνατοτήτων της περιοχής μας, μια ματιά στην υπόλοιπη Ελλάδα αρκεί, όχι για να αντιγράψουμε αλλά για να επιταχύνουμε τις αναζητήσεις μας.
Αναγκαίος είναι όμως ένας διάλογος, μια συζήτηση με συμμετοχή όλων με στόχο την κατάληξη σε ένα «τοπικό σύμφωνο βιώσιμης ανάπτυξης της κοινωνίας του Ξηρομέρου» που όλοι θα υπηρετήσουμε.
21-02-2007
Στέλιος Φούντας
Κινητο ΄6978203013
Εκτύπωση