Ο Υγρότοπος του Αμβρακικού Κόλπου και τα Ρινοδέλφινα

Ο Αμβρακικός Κόλπος είναι ένας από τους μεγαλύτερους υγρότοπους της Ελλάδας και από άποψη μεγέθους αλλά και από άποψη σημαντικότητας. Ο έκτασης 400 τετρ. χιλιόμετρα περίπου Κόλπος, μεταξύ Στερεάς Ελλάδας και Ηπείρου, αποτελεί μια κλειστή θάλασσα, η οποία περιλαμβάνει πολλούς μικρότερους υγρότοπους. Ο Αμβρακικός επικοινωνεί με το Ιόνιο Πέλαγος μέσω του πορθμού της Πρέβεζας. Στο βόρειο τμήμα του Αμβρακικού υπάρχει το σύστημα των Δέλτα των ποταμών Αραχθου και Λούρου. Στην περιοχή σχηματίζεται ένα πραγματικό μωσαϊκό υγροτόπων με μεγάλες λιμνοθάλασσες, παραποτάμιες ζώνες, καλαμώνες και σχηματισμούς αμμολωρίδων οι οποίες χωρίζουν τις λιμνοθάλασσες από τον Κόλπο.

Όπως είναι ίσως γνωστό, στις θάλασσές μας, υπάρχουν τέσσερα είδη δελφινιών: το ζωνοδέλφινο (που έχει και τον μεγαλύτερο πληθυσμό), το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), που είναι από τα πιο γνωστά στον άνθρωπο αφού είναι παράκτιο, το κοινό δελφίνι (που το συναντάμε και κοντά στις ακτές, αλλά και σε μεγαλύτερα βάθη) και τέλος το σταχτοδέλφινο (το μεγαλύτερο σε μέγεθος). Στον Αμβρακικό  που αποτελεί σύμφωνα με τους επιστήμονες ένα «φυσικό εργαστήριο», φιλοξενούνται 150 ρινοδέλφινα, τα οποία  δυστυχώς κινδυνεύουν με εξαφάνιση

 Οι φυσικοί εχθροί των δελφινιών είναι ελάχιστοι. Κι όμως τα δελφίνια κινδυνεύουν παντού, στη Μεσόγειο καθώς και στον Αμβρακικό εξαιτίας μιας σειράς ανθρώπινων δραστηριοτήτων:

Η θαλάσσια ρύπανση: Ίσως, ο κυριότερος κίνδυνος για την επιβίωση των κητωδών. Καθώς τα δελφίνια βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες τοξικών ουσιών στο σώμα τους. Ένα μεγάλο μέρος αυτών περνάει μέσω του θηλασμού και στις επόμενες γενεές. Μερικοί από τους ρυπαντές είναι τόσο τοξικοί ή συγκεντρώνονται σε τόσο μεγάλες ποσότητες που προκαλούν άμεσο θάνατο. Συχνότερα όμως, εξασθενούν τον οργανισμό, προκαλούν επιπλοκές στην αναπαραγωγή, χρόνιες ασθένειες ή δυσλειτουργίες και κατά συνέπεια απειλούν την επιβίωσή των δελφινιών.

Η τυχαία σύλληψή τους σε αλιευτικά εργαλεία: Η χρήση αφρόδιχτων και το λαθραίο ψάρεμα με δυναμίτιδα ευθύνονται για το θάνατο χιλιάδων δελφινιών και άλλων θαλάσσιων θηλαστικών κάθε χρόνο.

Η υπεραλίευση: Η όλο και μεγαλύτερη απαίτηση του ανθρώπου για τροφή από τη θάλασσα έχει σαν αντίκτυπο την εξάντληση των αλιευτικών πόρων, επηρεάζοντας άμεσα την επιβίωση των δελφινιών. Δελφίνια που πιθανά δυσκολεύονται να εντοπίσουν τροφή, έλκονται από τη λεία που είναι παγιδευμένη στα δίχτυα και δημιουργούν συχνά ζημιές στα αλιευτικά εργαλεία με οικονομικό αντίκτυπο στους αλιείς.

Η εσκεμμένη θανάτωσή τους:  Πολλά είδη δελφινιών αλιεύονται τώρα πιο έντονα σε σχέση με το παρελθόν στην προσπάθεια να αντικατασταθεί το κρέας της φάλαινας στην αγορά, μετά την επίσημη απαγόρευση της φαλαινοθηρίας. Παρόλα αυτά, εκατοντάδες φαλαινών αλιεύονται ακόμα με την δικαιολογία της επιστημονικής έρευνας. Παράλληλα, η ανταγωνιστική σχέση των δελφινιών με τους ψαράδες είναι μια άλλη περίπτωση σκόπιμης θανάτωσης δελφινιών, όπου έχουν αναφερθεί μεμονωμένες περιπτώσεις με χρήση κυνηγετικών όπλων και δηλητηριασμένων ψαριών.

Η υποβάθμιση της παράκτιας ζώνης: Είδη όπως το ρινοδέλφινο, που ζουν σε παράκτιες περιοχές δέχονται άμεσα τις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης της παράκτιας ζώνης. Μεγάλα έργα όπως η κατασκευή μεγάλων λιμανιών, ιχθυοκαλλιεργειών και η έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ισορροπία του της παράκτιας οικοσυστήματος.

Η σκόπιμη σύλληψή τους: Πρόβλημα αποτελεί σε διεθνές επίπεδο η σύλληψη δελφινιών, τα οποία στη συνέχεια τίθενται σε καθεστώς αιχμαλωσίας για ποικίλους λόγους (δελφινάρια, στρατιωτικά πειράματα, κ.ά).

Η δράση του WWF Ελλάς

Η Ελλάδα έχει προσυπογράψει σχετικές συμβάσεις που τη δεσμεύουν να προχωρήσει στη λήψη διαχειριστικών μέτρων για την προστασία των δελφινιών (Συνθήκη για τη Διατήρηση των Μικρών Κητωδών της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, Συνθήκη της Βόννης, Συνθήκη της Βέρνης, Οδηγία E.O.K 92/43), αλλά λίγα απτά βήματα έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση. Η διαπίστωση αυτή, σε συνδυασμό με την μείωση των πληθυσμών παγκοσμίως και τα κενά της επιστημονικής γνώσης για τα κητώδη στην Ελλάδα, υπογράμμισαν την ανάγκη ύπαρξης ενός προγράμματος με στόχο τη μελέτη και προστασία των δελφινιών στην Ελλάδα.

Το WWF αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο των δελφινιών στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ανέλαβε δράση για την προστασία των δελφινιών την άνοιξη του 2000 με πρώτο σταθμό τον Αμβρακικό κόλπο. Οι στόχοι ήταν:

·                                 Η αύξηση της γνώσης σχετικά με τη βιολογία, τον πληθυσμό, τη γεωγραφική κατανομή και την συμπεριφορά των δελφινιών στον Αμβρακικό.

·                                 Η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού σε ότι αφορά την οικολογική σημασία των δελφινιών και την ανάγκη προστασίας τους.

·                                 Η εκπαίδευση νέων ερευνητών οι οποίοι θα αποτελέσουν τον πυρήνα του προγράμματος στο μέλλον.

Εξ άλλου, ο σλλογος ενεργών πολιτών περιοχής Αμβρακικού καταβάλει συγκινητικές προσπάθειες προστασίας του Αμβρακικού και των δελφινιών του.

Τέλος πρέπει να σημειώσουμε ότι στην ίδια κατεύθυνση πρόσφατα και δη την Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου 2009 διοργανώθηκε από το «Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού» ημερίδα με θέματα που αναφέρονται στην προστασία του Αμβρακικού.