Γράφει ο Δημοσθένης Γεωργοβασίλης

 

 

 

Ο 20ός αιώνας πορεύτηκε προς τη δύση του υπό το βάρος πολλών και πολύπλοκων προβλημάτων, τα οποία συντηρούν και επαυξάνουν τα αγεφύρωτα χάσματα μεταξύ των κοινωνικών τάξεων. Τα προβλήματα αυτά αδήριτα αναζητούν την επίλυσή τους, την οποίαν μπορούν να τη βρουν μόνον μέσα στο κοινωνικό κράτος της δημοκρατίας, η οποία με το κοινωνικό της πρόσωπο μπορεί και πρέπει να αποδείχνεται το μοναδικό πολίτευμα, που εξασφαλίζει κράτος ευημερίας για όλους τους πολίτες.

 

1. Η προσφορά του σοσιαλισμού: Ο σοσιαλισμός, παρ΄ όλες τις πειραματικές του ακροβασίες, κατέδειξε με ενάργεια μόνον τόσο το πλήθος όσο και το βαθμό οξύτητας αυτών των προβλημάτων, αλλά δεν κατόρθωσε σχεδόν τίποτε πέραν τούτου. Δεν κατόρθωσε κυρίως να επιτύχει την ίδρυση βιώσιμου και εξελίξιμου κοινωνικού κράτους, που ήταν ο σπουδαιότερος στόχος του. Ο σοσιαλισμός ως κοινωνικό σύστημα κατέρρευσε ως ουτοπικό όραμα λόγω των εγγενών αδυναμιών του και όχι τόσο λόγω των πολλαπλών πληγμάτων, που συστηματικά δεχόταν εκ μέρους του καπιταλισμού. Έτσι, εύκολα μπορεί να λεχθεί ότι στα πρώην σοσιαλιστικά κράτη όχι μόνο δεν έχει παραμείνει ούτε ίχνος από τα στοιχεία του κοινωνικού κράτους, αλλά προς το παρόν έχει στην ουσία σχεδόν καταργηθεί ακόμη και η έννοια αυτού τούτου του κράτους ως αρχής, από την οποία πρέπει να εκπορεύεται το δίκαιο και ο νόμος. Σήμερα, που η Οικονομία των πλουσιότερων κρατών δοκιμάζεται από δεινή κρίση, καταργούνται βαθμηδόν ακόμη και μέσα στις κοινωνίες των καπιταλιστικών κρατών οι υπηρεσίες του υποτυπώδους κοινωνικού κράτους, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί υπό την πίεση των λαϊκών μαζών και την πνοή του σοσιαλισμού.

 

2. Η κοινωνική πολιτική του νεοφιλελευθερισμού: α) Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής: Ήδη το πλουσιότερο κράτος του κόσμου, οι Η.Π.Α, κατάργησε τους νόμους κοινωνικής βοήθειας προς τους ανέργους πολίτες. Ο νεοφιλελευθερισμός, που διαπνέει την πολιτική της χώρας αυτής, μολονότι ευαγγελίζεται το κήρυγμα της εργασίας για όλους και ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης της Οικονομίας, αντίθετα συρρικνώνει το κράτος πρόνοιας και κοινωνικών ασφαλίσεων, αφήνοντας στα κρύα του λουτρού τους ενδεείς πολίτες του χωρίς ποσώς να έχει την υποχρέωση μέριμνας για τη διατροφή, την κατοικία, την υγεία και γενικά την επιβίωση του άπορου πληθυσμού. Και είναι πολύ βέβαιο ότι αυτό το μοντέλο του νέου ανελέητου και άσπλαχνου κράτους εφαρμόζεται ταχύτατα και στα υπόλοιπα οικονομικώς ανεπτυγμένα κράτη του κόσμου. Είναι όμως δυνατόν εκπορευτεί ποτέ το φως εξ Εσπερίας; Πάντοτε μόνο νέφη εκπορεύονται.

 

β. Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας: Ήδη και στη Γερμανία λίαν προσφάτως έχει τεθεί σε εφαρμογή ένας καινούργιος νόμος για την κοινωνική πρόνοια. Όποιος παρακολουθεί τις συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης, που μεταδίδονται συχνά από τα μέσα διαμορφώσεως της κοινής γνώμης της χώρας αυτής, πληροφορείται ότι η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, της πλουσιότερης χώρας της Ευρώπης, θεωρεί τις δαπάνες για την κοινωνική πρόνοια ως τον κακό δαίμονα, που μπορεί να απειλήσει την ευστάθεια της Εθνικής Οικονομίας. Έτσι η κοινωνία της ευημερίας δέχεται τους πρώτους τριγμούς από τους επαχθείς φόρους και τις υψηλές εισφορές των εργαζόμενων. Αλλά και τα πρώτα συμπτώματα της λαϊκής αντίδρασης είναι ήδη ορατά: οι νέοι και εύποροι αρνούνται να πειθαρχήσουν σ΄ αυτή την κατάσταση. Δεν θέλουν να πληρώνουν εισφορές και φόρους για την κοινωνική προστασία των ηλικιωμένων και των φτωχών σε βάρος της δικής τους ευτυχίας. Συνάμα πιστεύουν πως το Κοινωνικό Κράτος, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί στη μεταπολεμική κοινωνία της Γερμανίας, αποτελεί εμπόδιο όχι μόνο για τη δική τους ευημερία, αλλά και για την εξέλιξη της κοινωνίας. Ισχυρίζονται ακόμη πως ένα τμήμα των συμπολιτών τους, οι οποίοι δέχονται τα ευεργετήματα του Κοινωνικού Κράτους, κάνουν κατάχρηση αυτών των ευεργετημάτων. Πράγματι, δεν είναι λίγοι εκείνοι οι πολίτες, που εγγράφονται στα Ταμεία Ανεργίας ως «άνεργοι» αποφεύγοντας σκοπίμως να ενταχθούν στο εργαζόμενο δυναμικό της χώρας, ώστε να αποζούν για μερικά χρόνια με τα Επιδόματα Ανεργίας. Έτσι τα ποσοστά ανεργίας και σ΄ αυτή τη χώρα παραμένουν σχετικώς υψηλά. Και η Γερμανία είναι η μόνη χώρα, η οποία αναστήθηκε μέσα από τα ερείπιά της διαμορφώνοντας το συμπαθέστερο κοινωνικό πρόσωπο, που γνώρισε μέχρι σήμερα η Ευρώπη.

 

3. Η καινούργια αντίληψη και η αρχή της κοινωνικής ευθύνης: Η καινούργια αντίληψη για το Κοινωνικό Κράτος, η οποία εκπορεύεται από τις Η.Π.Α και επεκτείνεται περιοδικώς σ’ όλες τις οικονομικώς ανεπτυγμένες χώρες, ήτοι τη Σουηδία, την Ολλανδία, την Αγγλία, την Αυστραλία, την Ιαπωνία, προβλέπει ολοφάνερα ότι ο κάθε πολίτης θα είναι υποχρεωμένος στο εξής να καλύπτει τις όποιες ανάγκες του με δική του ευθύνη, ενώ το κράτος θα μειώνει τις κοινωνικές δαπάνες του. Και η μεν ευθύνη ως βασική αρχή της κοινωνικής συμβίωσης είναι θεμελιώδης. Όποιος πολίτης παραμένει άνεργος θα είναι υποχρεωμένος να αναλαμβάνει στο εξής οποιαδήποτε εργασία τού προσφέρεται. Αν το είδος της εργασίας δεν ανταποκρίνεται στην αξιοπρέπεια της επαγγελματικής κατάρτισής του ανέργου, τότε η κοινωνική στήριξή του θα περιορισθεί στο 25% επί του ύψους των κανονικών αποδοχών του. Ευθύνη του κράτους είναι να εξασφαλίζει εργασία για όλους τους πολίτες και ευθύνη των πολιτών να αναλαμβάνουν τις εργασίες, που κάθε φορά τους προσφέρονται. Αυτή είναι η καινούργια αντίληψη.

 

4. Συναίνεση και συμμετοχή: Φαίνεται ότι η ανάγκη, που μεταβάλλει το κράτος προνοίας σε ανοικτίρμονα «Γυναίκα της Ζάκυνθος», έχει κάποια λογική βάση. Πράγματι οι εργαζόμενοι είναι σε θέση να συμμετέχουν με κάποιο ποσοστό στις δαπάνες υγειονομικής και ιατρικής περίθαλψης, ώστε τα ασφαλιστικά ταμεία των διαφόρων σωματείων να ανασάνουν, αλλά και οι καταχρήσεις εκ μέρους των ασφαλισμένων να περιοριστούν. Η συμπεριφορά όμως αυτή προϋποθέτει τέτοια πολιτική αγωγή, ώστε οι πολίτες να γίνουν ώριμοι για την εφαρμογή δύο βασικών αρχών της συμμετοχικής δημοκρατίας, ήτοι της συναίνεσης στις αποφάσεις και της συμμετοχής στις θυσίες.

 

5. Απορίες: Αλλά τί θα γίνει με τους συνανθρώπους, οι οποίοι όχι μόνον δεν είναι σε θέση να εργαστούν, αλλά και δεν διαθέτουν πόρους ζωής; Οι ανάπηροι, οι άρρωστοι, οι υπερήλικοι, τα παιδιά, οι πρόσφυγες, τα διάφορα θύματα των θεομηνιών, οι προλετάριοι τἰ θα γίνουν; Όλοι οι συνάνθρωποι, των οποίων η ζωή για διάφορους λόγους περιορίζεται μέσα σε γκέτο, τι θα γίνουν; Αφού το κράτος αποσύρεται παραιτούμενο από την κοινωνική ευθύνη του, τί απομένει για τους ενδεείς και εξαθλιωμένους;

 

6. Η αρχή της κοινωνικής επικουρικότητας: Στις Η.Π.Α. και στη Γερμανία, όπου το κράτος σκληρύνει τη στάση του απέναντι στα προβλήματα της κοινωνικής αντίληψης, προπαγανδίζεται ένα υποκατάστατο της κρατικής ευθύνης και της οικονομικής δαπάνης: λέγεται επικουρικότητα. Η έννοια αυτή προέρχεται από τη μέριμνα φιλανθρωπίας, που η χριστιανική εκκλησία κατά το πρότυπο του «Καλού Σαμαρείτη» έχει αναπτύξει αρχαιόθεν, και εκφράζεται με τον όρο «η προς τον πλησίον αγάπη» του άμεσου κοινωνικού συνόλου. Για όλους τους ενδεείς μιας γειτονιάς θα πρέπει στο εξής να καθίστανται συνυπεύθυνοι οι περίοικοι, οι οποίοι μάλιστα, αν ερεθιστούν προγραμματικά, θα μπορούν τάχα να προσφέρουν αποδοτικότερες και ολιγότερο δαπανηρές κοινωνικές υπηρεσίες. Πράγματι αποτελεί μεγάλο κοινωνικό άθλο η επιχείρηση, να συλλέγονται τρόφιμα και άλλα είδη βιοτικής μέριμνας, που προσφέρουν ελεήμονες συμπολίτες, και να διανέμονται εκ μέρους της Εκκλησίας στους ενδεείς πολίτες. Σε κάποιες ενορίες η αρχή αυτή έχει εύρει επιτυχημένη εφαρμογή. Το εκκλησιαστικό συμβούλιο γνωρίζει πόσοι και ποιοι συμπολίτες έχουν ανάγκες και απευθύνεται προσωπικά σε ευπορούντες συμπολίτες, συγκεντρώνει τα βοηθήματα και τα διοχετεύει ανωνύμως προς τους έχοντες χρεία. Το ίδιο κάνουν και αρκετά κοινοτικά και δημοτικά συμβούλια ή σωματεία. Με αυτό το μέτρο και οι καταχρήσεις μειώνονται, αλλά και η φιλάνθρωπη ευαισθησία των συμπολιτών τίθεται διαρκώς σε επαγρύπνηση και δοκιμασία. Ωστόσο αυτό το μέτρο της ελεημοσύνης, όσο κι αν προσλαμβάνει την όψη της κοινωνικής αλληλεγγύης, είναι ηθικά προσβλητικό για όσους το δέχονται.

 

7. Η κοινωνική υστεροβουλία και αναλγησία: Αλλά και οι νομοθετημένες παροχές του Κοινωνικού Κράτους πολλούς πολίτες, και μάλιστα άξιους να εργάζονται, τους είχαν καταστήσει αδρανείς και θρασείς διεκδικητές. Το Κοινωνικό Κράτος οδήγησε και τους ευημερούντες πολίτες στον αυτοεγκλεισμό τους μέσα στους γυάλινους πύργους της αυτάρεσκης ευημερίας τους. Η κοινωνική αναλγησία πολλών ευημερούντων συμπολιτών είχε την αιτία της στο Κοινωνικό Κράτος, στις παροχές εκ μέρους του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών. Έτσι απώθησε στο περιθώριο και την καταδίκασε σε μαρασμό και την βασικότατη ανθρωποπλαστική αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Με το μέτρο της κοινωνικής επικουρικότητας, που δεν είναι εφεύρεση βέβαια των ανθρώπων, αφού παρουσιάζεται ως ένστικτο ακόμη και στις συμβιωτικές κοινωνίες των ζώων, θα βοηθιούνται μόνον όσοι πράγματι έχουν ανάγκη βοηθείας, και μάλιστα σε καιρούς έσχατης ένδειας και παντελούς αδυναμίας του κράτους για παροχή βοηθείας, αφού μόνον οι γείτονες είναι σε θέση περισσότερο και καλύτερα από τον οποιοδήποτε άλλον να γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα του περιβάλλοντός των.

 

8. Ενστάσεις κατά της αρχής της επικουρικότητας: Αλλά η εφαρμογή αυτού του μέτρου προϋποθέτει αρμονική λειτουργία του οικογενειακού βίου. Δυστυχώς όμως σήμερα αυτό το βασικό κύτταρο της κοινωνίας, η οικογένεια, βρίσκεται υπό διάλυση με θύματα τις γυναίκες και κυρίως τα παιδιά. Άλλωστε σε ποια πόλη υπάρχει σήμερα σταθερή και ενιαία γειτονιά; Οι εγκάτοικοι των πολυκατοικιών δεν γνωρίζονται μεταξύ των, είτε διότι εναλλάσσονται σύντομα στα διαμερίσματα, είτε διότι η υπεραπασχόληση δεν επιτρέπει επαρκή ελεύθερο χρόνο για αλληλογνωριμία. Ακόμη ο τύπος του σύγχρονου ανθρώπου ως καταναλωτή και επενδυτή δεν αφήνει περιθώρια ελπίδων για ανάπτυξη της αρχής της κοινωνικής επικουρικότητας, η οποία τελικά μόνον ως έσχατη ανάγκη κοινωνικής αυτοάμυνας θα μπορούσε να λογίζεται, έσω και αν προσβάλλει ηθικά τους ευεργετούμενους. Αλλά και πάλι δεν θα υπάρχει εκείνος, που θα πειθανάγκαζε τον κάθε γείτονα να συμμετέχει στην ομαδική προσπάθεια για ανακούφιση των αναξιοπαθούντων γειτόνων. Διότι οι συμπολίτες, οι ευεργετούμενοι βάσει της κοινωνικής επικουρικότητας, δεσμεύονται ηθικά απέναντι των ευεργετών τους ως οφειλέτες χρέους, το οποίον γνωρίζουν ότι ουδέποτε θα εξοφλήσουν. Τέλος και η ίδια η ζωή επιβάλλει μόνιμες και πιεστικές ανάγκες, οι οποίες δεν θεραπεύονται με τις μεθόδους της κοινωνικής φιλανθρωπίας.

 

Οι ενστάσεις αυτές και άλλες πολλές κατά της αποτελεσματικότητας της αρχής της επικουρικότητας δεν είναι αβάσιμες. Γι΄ αυτό η προστασία του εξαθλιωμένου πληθυσμού μιας ευνομούμενης χώρας πρέπει να βρει σταθερά και μόνιμα ερείσματα, τα οποία μπορούν και πρέπει να αναζητούνται μόνον εντός του καλά οργανωμένου Κοινωνικού Κράτους.

 

9. Το δικαίωμα της κοινωνικής προστασίας: Πράγματι μόνον το Κοινωνικό Κράτος μπορεί να εξασφαλίζει ανώνυμη, σταθερή και νόμιμη βοήθεια μέσω ειδικά εκπαιδευμένων υπαλλήλων προς τους αναξιοπαθούντες, οι οποίοι δέχονται τα αναγκαία ευεργετήματα ως δικά των δικαιώματα κοινωνικής των προστασίας εκ μέρους του κοινωνικού συνόλου ενός κράτους δικαίου και ισοπολιτείας και όχι ως ελεημοσύνη εκ μέρους επώνυμων και ερασιτεχνών της αλληλοβοήθειας και της καλής θέλησης φιλόπτωχων γειτόνων. Οι καλοί γείτονες έχουν πάντοτε την ευκαιρία, αρκεί να θέλουν, να εκδηλώνουν τα φιλάλληλα αισθήματά τους προς οποιονδήποτε συμπολίτη τους, που έχει ανάγκη και διάθεση να δέχεται την ελεημοσύνη τους. Και είναι βέβαια αλήθεια, ότι για την δοκιμαζόμενη ανθρωπιά μας είναι παρήγορο το φαινόμενο της φιλάλληλης συνδρομής, που αυθόρμητα παρέχεται εκ μέρους αρκετών πολιτών προς ανθρώπους, που έχουν ανάγκη. Άμετρες είναι οι ανάγκες πολλών συνανθρώπων μας, ιδιαίτερα μέσα σε τούτον τον κόσμο, που με ταχύτατους ρυθμούς μεταμορφώνεται συνεχώς και πρωτεϊκά.

 

10. Η θεσμοθέτηση της κοινωνικής αλληλεγγύης: Αλλά η κοινωνική αλληλεγγύη σε μια οργανωμένη κοινωνία δεν πρέπει να παραμένει στο επίπεδο του ενστίκτου. Η αρχή της αλληλεγγύης πρέπει να εκφράζεται μέσα από τη βούληση της πλειονοψηφίας, δηλ. μέσα από το πνεύμα της νομοθεσίας. Οι δυνάμενοι έχουν το ηθικό χρέος να βαστάζουν τα βάρη των αδύνατων. «Αλλήλων τα βάρη βαστάζετε». Και γιατί όχι; Όσοι έχουν την τύχη και τη δυνατότητα να εργάζονται πρέπει να είναι υποχρεωμένοι να διαθέτουν μέρος από τα έσοδά τους και για την συντήρηση των συνανθρώπων τους, οι οποίοι δεν βρίσκονται στη δική τους καλή κατάσταση. Η κοινωνική αλληλεγγύη πρέπει να είναι θεσμοθετημένη ηθική αρχή του οργανωμένου κοινωνικού βίου και όχι ελεητική συναισθηματολογία.

 

11. Η φορολόγηση του μεγάλου κεφαλαίου: Είναι αλήθεια ότι ένα κοινωνικό κράτος, για να επαρκέσει σ’ όλες τις πιεστικές του υποχρεώσεις προς τους δυσπραγούντες και αναξιοπαθούντες, χρειάζεται ικανούς οικονομικούς πόρους. Και δυστυχώς οι κατέχοντες και κυρίως οι πλούσιοι πολίτες δεν είναι πρόθυμοι να συντελούν με τις συνεισφορές των στην ευδοκίμηση ενός κοινωνικού κράτους. Και επινοούν σατανικούς τρόπους μη απόδοσης στο κράτος των νόμιμων φόρων, αλλά και τρόπους νομότυπης σπατάλης. Θα πρέπει όμως να γνωρίζουν όλοι, όσοι δυστροπούν και βλέπουν μυωπικά μόνον το βραχυπρόθεσμο συμφέρον τους, ότι η φορολόγησή τους για τη ικανοποιητική λειτουργία κυρίως ενός κοινωνικού κράτους, ακόμη και βαριά να είναι, αποτελεί ταυτόχρονα και βάρος και ανακούφιση.

 

12. Τί επιβάλλει το κοινό συμφέρον: Βάρος είναι, διότι πράγματι ο κάθε διαχειριστής του πλούτου αισθάνεται το κράτος ως ληστή, που «ληστεύει για να ελεήσει ανάξιους»! Οπότε ο επιχειρηματίας, για να αντισταθμίσει τις απώλειες των εσόδων του, καταφεύγει σε μεθοδείες, που όχι μόνον τους εργαζόμενους αδικούν, αλλά και το ίδιο το κράτος. Ανακούφιση θα είναι, αν η φορολόγηση επιβληθεί στην κατανάλωση με τη μορφή, ας πούμε, φόρου προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.), που να εισπράττεται οπωσδήποτε από το Κράτος, τότε όχι μόνον ο επιχειρηματίας, αλλά η Οικονομία γενικά απαλλάσσεται από ένα τέτοιο βάρος και μπορεί ταυτόχρονα να είναι ευέλικτη μέσα στο λαβύρινθο του διεθνούς ανταγωνισμού. Άλλωστε και το μέγεθος του Κοινωνικού Κράτους δεν νοείται ανεξάρτητο από την εκάστοτε ευρωστία της Οικονομίας. Και φαίνεται πως τα μεγέθη αυτά, δηλ. Κοινωνικό Κράτος και Οικονομία, είναι αντιστρόφως ανάλογα. Δηλ. όσο περισσότερο ευδοκιμεί η Οικονομία, τόσο μικρότερο μπορεί να γίνεται το κοινωνικό κράτος. Αντίθετα, και ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης, η παρουσία και η δραστηριοποίηση του Κοινωνικού Κράτους πρέπει να είναι ναυαγοσωστική και όχι εμβαλωματική ή πυροσβεστική.

 

 Αν στην εποχή μας, εποχή βαθιάς και άκρως επικίνδυνης οικονομικής κρίσης, με την επείγουσα ισχυροποίηση του Κοινωνικού Κράτους, δεν καταπολεμηθεί η εκρηκτική φτώχεια και ο βαθύς πόνος των λαϊκών μαζών, πρέπει να γνωρίζουν οι Πολιτικοί της απανταχού οικονομικής ολιγαρχίας ότι σπείρουν ανέμους και σύντομα θα θερίσουν θύελλες. Η έκκληση του Μαρξ για την πανανθρώπινη συνένωση των προλεταρίων θα εισακουσθεί τούτη τη φορά ευρύτερα και δυναμικότερα από τους «εξαθλιωμένους» όχι του Τρίτου Κόσμου, αλλά στις χώρες ακριβώς εκείνες, που έχουν χρεωθεί με τον απηνέστερο αντικομουνισμό, που έχει καταγράψει μέχρι τώρα η Ιστορία.

 

13. Η ευθύνη της δημοκρατίας ως κράτους δικαίου: Στις κοινωνίες των περισσότερο βιομηχανικά ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου είναι πολύ βέβαιο ότι οι απόκληροι, οι περιθωριακοί και οι πεινασμένοι δεν θα αντιδράσουν κατά το πρότυπο των Ρώσων μουζίκων, αλλά θα έχουν τις δικές τους αποτελεσματικότερες μεθόδους και τη δική τους τεχνολογικά εξελιγμένη δυναμική. Γι΄ αυτό, όσο υπάρχει καιρός, έστω και με μεγάλες θυσίες, πρέπει να εξευρίσκονται επαρκείς πόροι για το Κοινωνικό Κράτος, το οποίον χρειάζεται να λειτουργεί χάριν της ευημερίας όλων και της κοινωνικής γαλήνης. Και τέτοιο κράτος μπορεί να είναι μόνον όποιο λειτουργεί με βάση τις αρχές της δημοκρατίας ως κράτος δικαίου. Μόνον το κράτος αυτό είναι εκείνο, που από τη θεωρία του και τη δομή του μπορεί να είναι ικανό να ασκεί κοινωνική πολιτική όχι με ευχολόγια ευσπλαχνίας και ελεημοσύνης, αλλά με νόμους συνταγματικούς, που στηρίζουν τις κοινωνικές ασφάλειες με κατοχύρωση της αρχής της δικαιοσύνης ευκαιριών για όλους τους πολίτες του, που ρυθμίζουν δίκαια την φορολογική πολιτική, που καθορίζουν με κοινωνικά κριτήρια την εκπαιδευτική πολιτική, που ενεργοποιούν σωστικά την περιβαλλοντική πολιτική και δημιουργούν κράτος ευημερίας για όλους τους πολίτες.

 

14. Το κοινωνικό κράτος ως επένδυση: Το κοινωνικό κράτος είναι η επωφελέστερη επένδυση για την ισορροπία της Οικονομίας, η ασφαλέστερη τροχοπέδη των κοινωνικών αναστατώσεων, η λυδία λίθος για την αντιμετώπιση όλων των κοινωνικών προβλημάτων, τα οποία θα πολλαπλασιάζονται και θα επιδεινώνονται συνεχώς, ενόσω η σοβούσα οικονομική κρίση θα οξύνεται επικίνδυνα με τη μετάβαση της ανθρωπότητας στον επόμενο αιώνα της Ιστορίας της. Στο εξής όποιο πολιτικό κόμμα κατορθώσει να επεξεργαστεί το πληρέστερο πρόγραμμα στήριξης Κοινωνικού Κράτους, και ευφυώς επιτύχει να προβάλει πειστικά στο λαό τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας πολιτείας, αυτό θα κερδίσει τη νίκη κατά τον εκλογικό αγώνα και επομένως θα έχει την τύχη να διακυβερνήσει τη χώρα.

 

Η πλειοψηφία των πολιτών στην οικονομικά Ενωμένη Ευρώπη και ιδιαίτερα στα φτωχότερα κράτη, όπως είναι και η Ελλάς, αναμένει την ειρηνική επιβίωσή της μόνον από τη λειτουργία ενός βιώσιμου Κοινωνικού Κράτους, το οποίον σταθερά θα είναι ικανό να αντιμετωπίζει ανθρωπιστικά όλα τα κοινωνικά προβλήματα. Μήπως όμως μια τέτοια προοπτική είναι ουτοπική; Μήπως όλοι όσοι εμπλέκονται στη διαχείριση της κυβέρνησης του κράτους αποβλέπουν μόνο στο δικό τους όφελος και μεταχειρίζονται την πείνα των δύστυχων ως καρύκευμα στα λουκούλεια γεύματά τους;

Δημοσθένης Γ. Γεωργοβασίλης