Στο πλαίσιο του πολιτικού αμοραλισμού, τον οποίον επιβάλλει διεθνώς η αλαζονεία του νεοφεουδαρχισμού, εξαπλώνεται και βαθμηδόν καθιερώνεται ως δόγμα ιησουϊτικής επινοήσεως ο ισχυρισμός ότι «Πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού», όπου αναισχύντως παρασιωπάται η βδελυκτή αρχή ότι «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και παραμένει αναπάντητο το ερώτημα: «και το σκοπό ποιος τον εξαγιάζει;». Προτού η παγκοσμίωση της Οικονομίας υποσκελίσει και υποτάξει στα κελεύσματά της την Πολιτική, η Πολιτική, μακριά από κάθε είδος καιροσκοπισμού, λειτουργούσε κατ' αποκλειστικότητα -στο πλαίσιο πάντοτε της Δημοκρατίας- ως «βασιλική επιστήμη»,  δηλ. αξίωνε να είναι μόνον αυτή εκείνη που θα σχεδιάζει, θα ρυθμίζει και θα αξιολογεί κάθε ενέργημα των μελών του οργανωμένου κοινωνικού συνόλου.

1. Η ανθρωπαγωγική Δημοκρατία: Και επειδή σκοπός της Πολιτικής ήταν η εύπλοια του σκάφους της πολιτείας, ώστε να επιδιώκεται η εξασφάλιση της ευδαιμονίας όλων των πολιτών, κύριο μέλημα των εραστών της σπουδαρχίας ήταν η μόρφωσή των και η απόκτηση ευτολμίας για την επιτυχή αποτελεσματικότητα των πολιτικών των αγώνων. Η επιτυχία των αγώνων αυτών προϋπέθετε ικανή αγωγή στο λόγο και στην πράξη, ώστε να μπορεί ο κάθε επίδοξος πολιτικός παράγων δια μεν του λόγου να σχεδιάζει και να πείθει, δια δε της πράξεως να ικανοποιεί και να αξιώνει. Κατά τους αιώνες, δυστυχώς λίγους, όπου η Πολιτική κραταίωνε θεωρητικά και πρακτικά τη Δημοκρατία, ανθούσαν σχολές παροχής ανάλογης μόρφωσης και αγωγής, όπως εκείνες οι περιώνυμες του Πλάτωνος, του Πρωταγόρα, του Ισοκράτη, του Αριστοτέλη και άλλων. Η παραγωγή πολιτικής σκέψης και η αποκρυστάλλωση συστήματος ιδεών ανθρωπαγωγικής δημοκρατίας στα σπουδαστήρια αξιόλογων σχολών από ευφάνταστους τολμητίες της πράξης συντελέστηκε μόνον δύο φορές μέχρι σήμερα: αρχικά με τον Ελληνικό Διαφωτισμό του 5ου και 4ου π.Χ. αιώνα και τελευταία κατά τον αιώνα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού στη Γαλλία και Αγγλία.

2. Η αλλοίωση της Δημοκρατίας: Έκτοτε οι ασχολούμενοι με την Πολιτική της δημοκρατίας, ιδιαίτερα οι φιλοδοξούντες να διοικήσουν το κράτος, οι ελληνιστί αποκαλούμενοι «σπουδαρχίδες», ή υπνοβατούντες αναμηρυκάζουν αποσπάσματα της σκέψεως εκείνων των ρηξικέλευθων πολιτικών φιλοσόφων ή δημαγωγούν μακιαβελιστί σοφιστεύοντες και αδολεσχούντες. Παράδειγμα αυτής της κατάστασης αποτελεί η πολυμορφία των πολιτικών ρευμάτων, τα οποία εκρέουν είτε από την πηγή του Χριστιανισμού είτε από την πηγή του Μαρξισμού είτε τέλος από την πηγή του Φιλελευθερισμού. Είναι τόσες οι διακλαδώσεις και τόσο παράταιρες οι απολήξεις των, ώστε τελικά να χάνεται ο αρχικός χαρακτήρας της αυθεντικότητας και της γνησιότητας. Η αλλοίωση φθάνει ακόμη και σε οδυνηρές γελοιότητες, ωσάν εκείνες που παρουσιάζονται στα σύγχρονα αυτοαποκαλούμενα «σοσιαλιστικά» πολιτεύματα, τα οποία όμως στην ουσία των είναι άκρως καπιταλιστικά και δη φέρουν έκτυπα τα γνωρίσματα του οικουμενικού δεσποτισμού ή και του ολοκληρωτισμού.

3. Η παγκοσμίωση της Οικονομίας ως Ολοκληρωτισμός: Οδυνηρότερη κατάσταση είναι εκείνη, κατά την οποίαν οι κήρυκες του πραγματισμού ευαγγελίζονται μεν διεθνώς έναν ιδεώδη κοσμοπολιτισμό, ωσάν τον οποίον ούτε οι Έλληνες φιλόσοφοι ούτε ο Χριστιανισμός ούτε ακόμη και αυτός ο λεγόμενος Διεθνισμός κατόρθωσαν ποτέ να συλλάβουν. Στην πραγματικότητα επιδιώκουν και κατορθώνουν το αντίθετο, δηλ. υπούλως επιτυγχάνουν να απλώνουν τα δίχτυα του ολοκληρωτισμού, δηλ του οικουμενισμού, σ' ολόκληρη την Οικουμένη. Στην εποχή μας παρατηρείται το φρικτό φαινόμενο της παγκοσμίωσης της Οικονομίας, το οποίον είναι αυτόχρημα η πιο ύπουλη μορφή του ολοκληρωτισμού. Για το απαίσιο αυτό φαινόμενο μάς έχει προειδοποιήσει ξεκάθαρα εκείνος ο περιώνυμος Αβδηρίτης, ο Δημόκριτος, όταν αποφαινόταν: «πολλοὶ δρῶντες τὰ αἴσχιστα λόγους ἀρίστους ἀσκέουσιν».

Είτε «σοσιαλιστικό» είτε «πραγματιστικό» ονομάσει κανείς αυτό το όραμα της «παγκόσμιας ειρήνης και κοινωνικής δικαιοσύνης», πάντως δεν παύει να αποδείχνεται θεαματικά με του καιρού τα γυρίσματα μια πολυώδυνη και πομφολυγώδης φενάκη.

4. Η ουτοπία ως προϊόν ριζικών κρίσεων: Προϋπόθεση για την αποτόλμηση συγκρότησης σε διοικητικό σύστημα θεμελιακών πολιτικών σκέψεων είναι η εκπόνηση μιας ουτοπίας. Ήδη από του Πλάτωνος, του εισηγητή της θετικής ουτοπίας, μέχρι της εποχής μας με τους σύγχρονους Γερμανούς φιλοσόφους της Αντί-ουτοπίας, δηλ. της αρνητικής ουτοπίας, Έρνστ Μπλοχ και Χέρμπερτ Μαρκούζε, έχουν εκπονηθεί πολυάριθμες ουτοπίες πολιτικής και κοινωνικής σκέψης. Αλλά σχεδόν όλες, είτε είναι θετικές είτε αρνητικές, όλες φέρουν γνωρίσματα «κομμουνιστικής» ιδεολογίας. Έχει παρατηρηθεί ότι οι τέτοιες ουτοπίες είναι προϊόντα μιας ριζικής κριτικής του ισχύοντος πολιτικού καθεστώτος και των δομών της κοινωνικής οργάνωσης και εκφράζουν βαθιά απαρέσκεια απέναντι στο παρόν. Έτσι απέναντι σ’ αυτό το άχαρο και ενίοτε αβίωτο παρόν αντιπαραθέτουν οι ουτοπίες μια ιδανική κοινωνία, ένα όνειρο για την αληθινή και δίκαια οργάνωση της κοινωνικής ζωής, χωρίς να ενδιαφέρονται να εξετάσουν κατά πόσον αυτό το απαράδεκτο παρόν είναι επιδεκτικό βελτιώσεων.

5. Το μυθιστόρημα θετικής ουτοπίας: Είναι προφανές ότι η υποστήριξη τέτοιων ουτοπιών, οι οποίες κατορθώνουν να είναι εντελώς ξένες προς την πραγματικότητα του παρόντος, αποτελεί ανεπίγνωστη προσπάθεια για εξεύρεση διαύλων πλασματικής φυγής από την πραγματικότητα, είναι δηλ. αυτές οι ουτοπίες ηδονιστικές ψευδαισθήσεις. Τέτοιες ουτοπίες –μ μετά την περιώνυμη «Πολιτεία» του Πλάτωνος- είναι το έργον «Ιερά αναγραφή» του φιλοσόφου Ευημέρου (340-260 π.Χ.)- από το έργο αυτό ελάχιστα αποσπάσματα διεσώθησαν-, ο οποίος με την αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο των όσων τάχα είδε κατά την επίσκεψη του στο μεγάλο νησί Παγχαία έγινε εισηγητής του «ουτοπικού μυθιστορήματος».

Το είδος αυτό του μυθιστορήματος εξέλιξε κατά την Αναγέννηση (16ος αιώνας) ο Άγγλος πολιτικός και ουμανιστής (και σήμερα άγιος της Καθολικής Εκκλησίας) Τόμας Μώρος (1478-1535) με το έργο του «Για την άριστη κατάσταση του κράτους ή η νέα νήσος Ουτοπία» (1516). Το έργο αυτό, που αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα της Αναγέννησης, όπου περιγράφεται ένα ιδεώδες σύστημα διακυβερνήσεως του κράτους, λειτούργησε ως πρότυπο για μια σειρά μυθιστορημάτων (του Καμπανέλλα: «Πολιτεία του ήλιου» (1623), του Φρ. Μπέικον: η «Νέα Ατλαντίς» (1626), του φ. Σνάμπελ: η «Νήσος Φέλσενμπουργκ» (1731), του Ε. Κάμπε: «Ταξίδι στην Ικαρία» (1842) κλπ. Όλα αυτά τα μυθιστορήματα πολιτικής ουτοπίας περιγράψουν μια ονειρεμένη, μια θετική ουτοπία.

6.  Η σύγχρονη αντι-ουτοπία: Αντίθετα στον αιώνα μας άνθησε κυρίως η αρνητική ουτοπία, η αντι-ουτοπία. Έτσι κυκλοφορούν πολυάριθμα τέτοια μυθιστορήματα, από τα οποία μάλιστα μερικά θεωρήθηκαν και εσχατολογικώς προφητικά, μια και ο χιλιασμός, δανειζόμενος ιδέες από τις προόδους της Φυσικής, ενίσχυσε την επιχειρηματολογία περί του τέλους του κόσμου. Όλα αυτά τα μυθιστορήματα της αντι-ουτοπίας περιγράφουν την εικόνα μιας φρικτής τάξης πραγμάτων, η οποία στοιχειώνεται από υπερανάπτυξη του πολιτισμού, από καταδυνάστευση της ζωής εκ μέρους της τεχνολογίας, από απανθρωπισμένη και οιονεί δικτατορικά δομημένη κοινωνία. Ποιος δεν έχει φρίξει διαβάζοντας π.χ. του Χάξλεϊ το μυθιστόρημα «Ο όμορφος καινούργιος κόσμος» (1932), του Γ. Γιούνγκερ την «Ηλιόπολη» (1949), του Κ. Γκεόργιους «Η 25η ώρα» ή τέλος το πασίγνωστο έργο του Γ. Όργουελ «1984» (1948), του οποίου μάλιστα την «προφητική» αξιοπιστία αρκετοί αφελείς ανέμειναν πράγματι να ελέγξουν το 1984; 

7. Ο σοσιαλισμός ως ουτοπία: Όμως η «Πολιτεία» του Πλάτωνος δεν ενέπνευσε μόνον λογοτέχνες, αλλά και στοχαστές πολιτικών επιστημών. Έτσι κατά τον 19ο αιώνα διαμορφώνεται ένας κόσμος ουτοπικών πολιτικών και κοινωνικών ιδεών, με τις οποίες εκφράσθηκε η θεωρία του «ουτοπικού σοσιαλισμού». Ιδέες όπως του Σαιν Σιμόν, του Π. Όγουεν, του Σ. Φουριέ, του Προυντόν και ιδιαίτερα του Μαρξ και του Ένγκελς συνέβαλαν στη διαμόρφωση ουτοπιών, οι οποίες δημιούργησαν στους παντοιοτρόπως αδικημένους και καταπιεσμένους λαούς την προσδοκία της πραγμάτωσής των. Άλλωστε οι σχεδιαστές αυτών των ουτοπιών επεξεργάσθηκαν το όραμά των με τη μορφή της ακριβολογικής, δηλ. της θετικιστικής επιστήμης τονίζοντας συνάμα την αντίθεσή τους προς κάθε ουτοπία. Και είναι χαρακτηριστικό το έργο του Φρ. Ένγκελς «Η εξέλιξη του σοσιαλισμού από την ουτοπία στην επιστήμη» (1882).

8. Η ουτοπία της ιδεολογίας: Οι διαμόρφωση πολιτικής και κοινωνικής ουτοπίας αδίκως έχει χρεωθεί μόνον στο Μαρξισμό. Διότι κάθε ιδεολογία δεν είναι τίποτε άλλο από μια λογικά διαρθρωμένη τάξη σκέψεων, παραστάσεων και εκτιμήσεων ενός πολιτισμού, ενός κράτους ή ενός λαού, μιας κοινωνίας ή μιας κοινωνικής ομάδας σχετικά με τα οικονομικά, κοινωνικά, φιλοσοφικά, θρησκευτικά, πολιτικά και καλλιτεχνικά δεδομένα του, με προεκτάσεις και προτάσεις για τη μελλοντική βελτίωσή τους και τελειοποίησή τους. Δεν είναι τάχα ουτοπίες όλα εκείνα τα πολιτικά συστήματα, που χαρακτηρίζονται ως Φιλελευθερισμός, ως Συντηρητισμός, ως Εθνικισμός, ως Φασισμός, ως Σοσιαλισμός, ως Κομμουνισμός; Τέτοιες πολιτικές θεωρίες, οι οποίες απέβλεπαν στον εξανθρωπισμό της εξουσίας και στη διαμόρφωση ενός κράτους αξιών και αρχών προς ευδαιμονίαν όλων των πολιτών, ο Μέγας Ναπολέων τις είχε χαρακτηρίσει μυκτηριστικά «ιδεολογίες», δημιουργώντας έτσι ταυτόχρονα και αυτόν τον τεχνικό όρο «ιδεολογία». Και όμως έκαμε μεγάλο λάθος ο μέγας στρατηλάτης. Διότι κανένας σχεδιασμός δεν μπορεί να θεωρηθεί εκλογικευμένος, ώστε να εμπνέει ελπίδα εφαρμογής του, αν δεν στηρίζεται στο πνεύμα της ουτοπίας, το οποίο νευρώνει κάθε ιδεολογία. Ακόμη και η ιδεολογία του μετανάστη, η οποία ύφανε το «αμερικανικό όνειρο» του «χρυσοθήρα» ή του «πολυεκατομμυριούχου», ο οποίος κολυμπάει στα πλούτη του Κροίσου και ζει στην αρχέγονη και παραδείσια ευδαιμονία του χρυσού αιώνα, εκφράσθηκε -και γαλούχησε εκατομμύρια ανθρώπων- μέσα από το μυθιστόρημα της ουτοπίας.

9. Ένα παράδειγμα: Το ουτοπικό μυθιστόρημα του Μπελαμί: Το ονειρικό μυθιστόρημα του 'Εντουαρντ Μπελαμί (1850-1898) με τον περίεργο τίτλο «Ανασκόπηση του έτους 2000 από τη σκοπιά του έτους 1887» (Looking Βachward), που δημοσιεύθηκε στη Βοστόνη το 1888 και μέσα στο 1889 σημείωσε δεκαεφτά εκδόσεις, ενώ μέχρι το 1900 είχε μεταφρασθεί σε πάνω από 20 ξένες γλώσσες, είναι ένα εντυπωσιακό δείγμα της ανάγκης των μαζών να παρηγορούνται διατρέφοντας τις ελπίδες των με ιστορίες «ζωτικού ψεύδους».

Η υπόθεση του μυθιστορήματος: Ο Τζούλιαν Γουέστ, ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος, είναι ένας νεαρός πλούσιος από τη Βοστόνη, ο οποίος υποφέρει από χρόνια αϋπνία. Συχνά προσκαλεί ένα γιατρό, ο οποίος τον υπνωτίζει, και ο νεαρός κοιμάται σε ένα υπόγειο δωμάτιο με απόλυτη ηχομόνωση, όπου βρίσκει την πολυπόθητη ησυχία. Μια νύχτα όμως του έτους 1887 η υπερκείμενη οικία παραδίδεται στις φλόγες, αλλά ο υπηρέτης δεν κατορθώνει να αφυπνίσει τον κοιμώμενο νεαρό. Μετά παρέλευση 113 ετών ο Τζούλιαν ανευρέθηκε και αφυπνίσθηκε, αλλά η Βοστόνη βρισκόταν στο έτος 2000! Το νεαρό αναλαμβάνει στις φροντίδες του ο δόκτωρ Λίτ (Leete), του οποίου η θυγατέρα 'Εντιθ αποκαλύπτεται ότι ήταν η άλλοτε μνηστή του Τζούλιαν. Από τη συνάντηση αυτή ξετυλίγεται μια ερωτική ιστορία, η οποία βέβαια χρησιμεύει στο μυθιστόρημα ως διεγερτικό δόλωμα για την αγωνία του αναγνώστη, ενώ ο κύριος σκοπός του Μπελαμί είναι να σχεδιάσει σ' αυτό μια ιδανική πολιτεία. Ο συγγραφέας αυτού του μυθιστορήματος δεν επεκτείνεται, όπως έκαμαν μεταγενέστεροι συγγραφείς παρόμοιων ουτοπικών μυθιστορημάτων (: ο Χάξλεϊ, ο Όργουελ, ο Μπράντμπουρι κ.ά.) σε επικίνδυνες πολιτικές και κοινωνικές μελλοντικές εξελίξεις, αλλά περιγράφει απλώς την ιδεώδη πολιτεία, όπως ο ίδιος την οραματιζόταν.

Πώς όμως θα πραγματωθεί αυτή η ουτοπική πολιτεία; Κάπου μέσα στον 20ό αιώνα η ανθρωπότητα θα κατακλυσθεί από ένα κύμα φρόνησης και αλληλεγγύης. Τότε θα ανοιχθεί ο δρόμος για τη δημιουργία ενός πολιτικού συστήματος συντροφικότητας των πολιτών. Κατά τον 20ό αιώνα θα υπάρχουν μόνον «βιομηχανικές δημοκρατίες», οι οποίες θα συνεργάζονται μέσα στο πλαίσιο μιας τεράστιας ομοσπονδίας κρατών. Από τη συνεργασία αυτή οι βιομηχανικές δημοκρατίες θα αποκτήσουν υλικό πλούτο επαρκή, ώστε να διασφαλίζουν για τον κάθε πολίτη άνετη και αμέριμνη ζωή. Βεβαίως όλοι οι πολίτες θα υπέχουν υποχρέωση εργασίας, αλλά με ορθολογική οργάνωση των μέσων και των τρόπων εργασίας καθώς και με δίκαια κατανομή των παραγόμενων αγαθών θα λαμβάνεται μέριμνα, ώστε να μην υπάρχουν θύματα εκμετάλλευσης ή προνομιούχοι. Καθένας, εφόσον η υγεία του το επιτρέπει, ανάλογα με τη φυσική του προικοδότηση, θα μορφώνεται και θα είναι υποχρεωμένος για τρία έτη να εργάζεται χειρωνακτικώς. Μ’ αυτόν τον τρόπο το κράτος θα κατορθώνει, ώστε να εκτελούνται ακόμη και εργασίες λιγότερο επιθυμητές, αλλά και κανένας να μην αισθάνεται πως αδικείται. Με εξαίρεση αυτή, της τριετούς περιόδου υποχρεωτικής εργασίας, κάθε άλλη μορφή εργασίας θα είναι προαιρετικής επιλογής. Ο εξουσιαζόμενος από τη φρόνηση άνθρωπος θα επιδίδεται σε επάγγελμα της δικής του προτίμησης, για το οποίο θα βρίσκει τον εαυτό του κατάλληλο και αποδοτικό. Ακόμα και ο ίδιος ο Τζούλιαν, κατάλοιπο του έτους 1887, βρήκε κατάλληλο επάγγελμα: έγινε καθηγητής για την ιστορία του 19^ου αιώνα. Ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων ηλικίας άνω των 45 ετών θα ασχολούνται με την έρευνα, τη διοίκηση και τη διαχείριση, αλλά κάθε άλλος πολίτης με τη συμπλήρωση του 45^ου έτους της ηλικίας του θα συνταξιοδοτείται, ώστε να είναι ελεύθερος στο εξής για να αφιερωθεί στις προσωπικές του κλίσεις.

Χρήμα δεν θα κυκλοφορεί σ’ αυτή την πολιτεία, αλλά μόνο πιστωτικές κάρτες, με τις οποίες ο καθένας θα μπορεί να αναλαμβάνει από τις τράπεζες το ίσο οικονομικό ποσό, αφού στη βάση οργάνωσης αυτής της ιδεώδους πολιτείας θα υπάρχει η αρχή ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν ίσα δικαιώματα. Αν λοιπόν ο κόσμος οργανωθεί σύμφωνα μ’ αυτή την αρχή, τότε οι πολίτες δε θα χρειάζονται το χρήμα, δεν θα υπάρχει η καταραμένη φιλοχρηματία, ούτε η αρχομανία και αναγκαστικά θα εξαφανισθούν όλες οι συναφείς ταλανιστικές παρενέργειες. Επομένως δεν θα υφίσταται κανένας λόγος για το ψεύδος, το φθόνο και το έγκλημα. Και επειδή ο καθένας θα ενεργεί για το καλό του συνόλου, η πολιτεία αυτή θα μπορεί να έχει σφιχτή συνοχή και όσοι θα εμπλέκονται στους κύκλους διοίκησης και εργασίας θα μπορούν να λειτουργούν με κριτήρια οικονομικών επιχειρήσεων και στρατιωτικής οργάνωσης. Ιδιωτική πρωτοβουλία στην λειτουργία της οικονομίας δεν θα απαιτείται πλέον, και ούτε θα είναι δυνατός ο πόλεμος ανταγωνισμού. Ακόμη και τα μέλη εκείνης της μικρής ελίτ των υπερσαρανταπεντάρηδων αξιωματούχων δεν θα ασχολούνται με τίποτε άλλο εκτός από τα θέματα της αρμοδιότητάς τους.

Αυτή η ιδανική πολιτεία, στην οποία όλα τα μέσα παραγωγής θα ανήκουν στο κράτος, οι δε πολίτες δεν θα έχουν το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, είναι προφανές ότι θα στηρίζεται σε αταξική κοινωνία μαρξικού τύπου. Αλλά ο Μπελαμί σχεδιάζοντας μια τέτοια ουτοπία ήθελε να αντιδράσει στις ολέθριες για τους ανθρώπους επιδράσεις του πρώιμου καπιταλισμού, όπως εκείνος αναδυόταν ως αδίστακτος και αιμοσταγής μισάνθρωπος μέσα από την κόλαση των κτηνωδών ενστίκτων της «Άγριας Δύσης» και ο οποίος ως τέτοιος έθετε σε κίνδυνο τα χριστανοδημοκρατικά ιδεώδη της Αμερικής.

* * *

Ο Μπελαμί δεν είναι αφελής, ώστε να μην έχει υπολογίσει τους εξουθενωτικούς κινδύνους εκ μέρους της γραφειοκρατίας, η οποία αναγκαστικά θα αναπτυσσόταν μέσα σ’ ένα τέτοιο παντοδύναμο κράτος, καθώς και εκ μέρους της ηγετικής νομενκλατούρας, ώστε τις διάφορες κινητήριες δυνάμεις του ανθρώπου ή και τον προφανέστατο υλισμό της ουτοπικής πολιτείας του, οι οποίοι κίνδυνοι θα απειλούσαν με αποτυχία το όραμά του για μια προοδευτική κοινωνία.

Ο απροειδοποίητος σημερινός αναγνώστης αυτού του μυθιστορήματος θα πρέπει να εκτιμήσει το όραμα του συγγραφέα ως ιδεαλιστικό, αν σκεφθεί ότι ο πρώιμος καπιταλισμός, που συνοδεύθηκε από το θρίαμβο των μηχανών και τον ελεύθερον ανταγωνισμό, είχε ασκήσει βλαβερές επιδράσεις σε ευρέα στρώματα του λαού, ο οποίος λαός γι’ αυτό διαβάζοντας αξεδίψαστα το μυθιστόρημα, αγκάλιασε με πολλές ελπίδες αυτό το όνειρο του Μπελαμί. Ήδη κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα λειτουργούσαν στην Αμερική πάνω από 150 λέσχες «Μπελαμί», οι οποίες αποσκοπούσαν στην πραγμάτωση της ιδανικής κοινωνίας, όπως την περιέγραφε στο βιβλίο του ο Μπελαμί.

Το όραμα του Μπελαμί βεβαίως ποτέ δεν έγινε έμπρακτη (πολιτική ή επαναστατική) προσπάθεια να πραγματωθεί στις Η.Π.Α. Ασφαλώς όμως είχε επηρεασθεί βαθιά από την μεγάλη απεργία των σιδηροδρομικών το 1877, η οποία κατατρόμαξε όχι μόνον τους μεγάλους κεφαλαιούχους, αλλά και την πολιτική ηγεσία της χώρας, και η οποία ανέδειξε μια συγκλονιστική προσωπικότητα του συνδικαλισμού, τον Ευγένιο Ντεμπς (1855-1926), ο οποίος κατά τις προεδρικές εκλογές του 1912 είχε αναδειχθεί υποψήφιος πρόεδρος των Η.Π.Α. Αλλά και η πληθώρα των βιβλίων με περιεχόμενά τους τις ουτοπικές ιδέες του Μπελαμί_τ που κατέκλυζαν το αναγνωστικό κοινό της Η.Π.Α κατά το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, αποδεικνύει ότι οι πολιτικές και κοινωνικές ουτοπίες, γεννήματα των κρίσεων του αδυσώπητα απάνθρωπου καπιταλισμού, δεν είναι όνειρα θερινής νυκτός, αλλά ηφαίστεια, τα οποία προετοιμάζουν φοβερές εκρήξεις, των οποίων τις συνέπειες τις υφίστανται όλοι γενικώς, αλλά ιδιαιτέρως και βαρύτερα ο εργαζόμενος λαός.

10. Τα ηφαίστεια της ουτοπίας: Όσο λοιπόν ο καπιταλισμός δεν μεριμνά, ώστε με κοινωνικό πρόσωπο να λειτουργεί αντισταθμιστικά ή εξισορροπητικά, οι πολιτικο-κοινωνικές ουτοπίες θα ελλοχεύουν ως ηφαίστεια σε ληθαργική κατάσταση. Και όταν η εξαθλίωση των λαϊκών μαζών θα βαθαίνει, τότε τα ηφαίστεια των ουτοπιών θα αφυπνίζονται και διανοίγοντας μεγάλα ρήγματα στο φλοιό της σφαίρας του αμοραλιστικού καπιταλισμού, θα εκδηλώνονται με εκρηκτικές δραστηριότητες, οι οποίες θα εξελίσσονται σε παροξυσμικές εκρήξεις, από τις οποίες θα διασπείρονται μύδροι οργής και φλογωματώδεις βόμβες θανάτου.

Η εποχή μας, που με ναρκισσισμό υψαυχενίζεται για την παγκοσμίωση της Οικονομίας, διακρίνεται και για το θλιβερό υποσκελισμό της Πολιτικής από την αβυσσαλέως βυσσοδομούσα αλλόφρονα Οικονομία. Ημέρα με την ημέρα η Πολιτική υπονομεύεται από την Οικονομία του μισανθρωπικού Καπιταλισμού και μεταβάλλεται σε αργυρώνητη θεραπαινίδα της. Το χάσμα μεταξύ «Ηθικής κυρίων και δούλων», όπως το περιέγραψε ο Έγελος στην «Φαινομενολογία του πνεύματος», συνεχώς διευρύνεται. Τα μυθιστορήματα ουτοπίας υπό την μορφή ιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας ή μυητικών παιγνιδιών του ηλεκτρονικού υπολογιστή συνεχώς πολλαπλασιάζονται και αποτελούν δυσοίωνα μηνύματα προσεισμικών δονήσεων. Όσο ο νεοφεουδαρχισμός μωραίνεται και ο αμοραλισμός του κορυφώνεται, τόσο το μέλλον της ουτοπίας θα διαγράφεται ρόδινο.