Τα γεγονότα είναι σεβαστά. Τα σχόλια ελεύθερα.

Image description goes here Image description goes here Image description goes here

Προβληματισμοί:

Η μοναξιά του πολιτικού


Γράφει ο Δημοσθένης Γεωργοβασίλης, Δρ Φιλοσοφίας Πανεπ. Μονάχου

 

 

1. Το «επάγγελμα» του πολιτικού: Το «επάγγελμα» του πολιτικού, όπως οι ίδιοι ισχυρίζονται ότι ασκούν, αλλά του εντολοδόχου της λαϊκής ψήφου και εκπροσώπου του λαού μέσα στο Κοινοβούλιο, είναι ανάμεσα στα «επαγγέλματα», που έχουν σχέση με την ανθρώπινη επικοινωνία, και είναι ένα από αυτά που κάνουν τον άνθρωπο  μοναχικό. Η διαπίστωση αυτή φαίνεται να βρίσκεται σε αντίφαση προς το φαινόμενο της πληθώρας των ανθρώπων, που περιστοιχίζουν τον πολιτικό και μάλιστα εκείνον, που έχει κατορθώσει να συγκεντρώσει στα χέρια του δύναμη και εξουσία. Πώς; Είναι δυνατόν να είναι μοναχικός ένας πολιτικός και μάλιστα «ὁ κατ’ ἀλήθειαν πολιτικός», δηλ. ακόμα κι αυτός, που κάθε πράξη του πρέπει να είναι διαφανής και γνώμονα έχει την αρετή; Αυτός ο άνθρωπος είναι δυνατόν να είναι μοναχικός; Δυστυχώς είναι δυνατόν και αυτό μάλιστα είναι ο κανόνας για κάθε πολιτικό.

 

2. Πώς αρχίζει η μοναξιά; Η διαδικασία της μοναξιάς του αρχίζει αμέσως από τη στιγμή, που ο άνθρωπος αυτός θα αποφασίσει να μπει στην πάλη της πολιτικής κονίστρας. Εκείνη την ώρα αρχίζει η παραίτηση από κάθε ευκαιρία επικοινωνίας με το πνεύμα και με την αρετή, διότι ο υποψήφιος περισπάται στον αγώνα για απόκτηση «πολιτικών φίλων» και αναγκαίως παρασύρεται στους αφανείς διαύλους του συμβιβασμού και της συναλλαγής, δηλ. της διαφθοράς. Η εντολή των ψηφοφόρων αφαιρεί από τον εκλεκτό τους την ιδιωτική του ζωή.

 

3. Ο πολιτικός και η φιλία: Και πρώτα κόβονται οι γέφυρες της φιλίας, την οποία ο Αριστοτέλης τοποθετούσε υπεράνω της δικαιοσύνης, εφόσον ανάμεσα στους φίλους δε χρειάζεται η δικαιοσύνη. Η φιλία, έστω και ως λυκοφιλία, υπάρχει ακόμη κι ανάμεσα σε παράνομους και δούλους ή σκλάβους, ενώ η δικαιοσύνη μόνο ανάμεσα στους δίκαιους και τους ελεύθερους. Αυτό, που συνδέει τους ανθρώπους με τη φιλία, είναι το «ἀγαθὸν ἢ ἡδὺ ἢ χρήσιμον». Η μοναξιά, «ὁ μονώτης βίος», τρομάζει τον άνθρωπο και τον ωθεί στη συμβίωση με φίλους, η οποία είναι μία από τις αναγκαίες συνθήκες της ευδαιμονίας. Ανάμεσα στον πολιτικό όμως και στους άλλους, τους «πολιτικούς φίλους» και τους «αντιπάλους», απλώνεται το σχοινί του ακροβάτη. Τον εναγώνιο το ρόλο του ακροβάτη είναι αναγκασμένος να κρατεί ο πολιτικός. Ευχή των αντιπάλων είναι το γκρεμοτσάκισμα του «ανίκανου», του «διεφθαρμένου», του «καιροσκόπου», του «πουλημένου», του τυχοδιώκτη, ο οποίος μαζί με του κόμματος τους επιφανείς αποτελούν τη «ληστρική συμμορία, που λυμαίνεται τα δίκαια του λαού»! Ευχή των οπαδών, οι οποίοι απλώνουν από κάτω το σωστικό δίχτυ, είναι να παραπατήσει και να πέσει μέσα στο δίχτυ τους, για να αποδείξουν ότι αυτοί είναι εκείνοι, που τον ανέβασαν εκεί ψηλά και εκείνοι είναι οι δυνατοί, που κρατούν στα χέρια τους τη μοίρα του και τη ζωή του!

 

4. Πολιτικός και δικαιοσύνη: Αν ο πολιτικός έτυχε να έχει σπουδάσει ή και ασκήσει  το λειτούργημα του θεμιστοπόλου, οι σχέσεις του προς τη δικαιοσύνη κλονίζονται, όσο διασαλεύονται κι σχεδόν όλων των άλλων συναδέλφων του, είτε όταν μέσα στο Κοινοβούλιο καλείται να συζητήσει και να εκφέρει την ψήφο του υπέρ ή κατά κάποιου νομοσχεδίου ή και όταν ασκείται κοινοβουλευτικός έλεγχος για τυχόν παραλείψεις ή παράνομες πράξεις των οργάνων της διοίκησης.

 

5. Η κομματική πειθαρχία: Το κριτήριο για τη στάση του και έναντι της δικαιοσύνης, της αρετής εκείνης, που σύμφωνα με τον Πλάτωνα συγκεφαλαιώνει όλες της αρετές, επιβάλλεται από την αρχή της κομματικής πειθαρχίας. Η κατάσταση αυτή στερεί τον πολιτικό από τη δυνατότητα ενός ανοιχτού διαλόγου με τον εαυτό του, με τη συνείδησή του, που είναι η μοναδική προϋπόθεση για τον εσωτερικό αγώνα προς κατάκτηση της ελευθερίας. Η αγωνιστικότητά του, ουσιώδες γνώρισμα ενός «κατ’ ἀλήθειαν» πολιτικού, εκφυλίζεται σε μικροχαρείς εκδουλεύσεις και κοινωνικές εμφανίσεις. Έτσι που ο κοινοβουλευτικός βίος, η κομματική θητεία, η πελατειακή συναλλαγή και η έντονη θεατρική παρουσία μέσα στην κοινωνική επικαιρότητα δεν αφήνουν στον πολιτικό περιθώρια για μιαν ανθρώπινη ιδιωτική ζωή και θεραπεία του δικαίου. Η τυφλή υποταγή στις εντολές του κόμματος ακυρώνει τον πολιτικό ως προσωπικότητα,

 

6. Απώλεια ιδιωτικής ζωής: Ένας πολιτικός, μετά τη σκληρή δοκιμασία του σε κάποια βραδινή συγκέντρωση ή μετά τη θυελλώδη ή συνήθως αποκοιμιστική παρακολούθηση κοινοβουλευτικών εργασιών όλη μέρα μέχρι αργά τα ξημερώματα, γυρίζοντας στο σπίτι του δε βρίσκει κανένα να τον περιμένει. Έτσι θεομόναχος, σαν φαροφύλακας του πιο λησμονημένου κάβου, μονολογώντας βυθίζεται στον ύπνο τσακισμένος από την κούραση, χωρίς οίκτο για τον εαυτό του, που αφειδώλευτα σκορπιέται μέσα στην καθημερινή τριβή της πιο τραχιάς μοναξιάς. Ούτε η οικογένειά του μπορεί να έχει εμπιστοσύνη στο πρόγραμμά του, όταν έχουν συνηθίσει να συζούν με έναν άνθρωπο, ο οποίος δεν ξέρει πότε φεύγει και πότε γυρίζει στο σπίτι του. Αλλά και στο τηλέφωνο τον ακούς συχνά να ζητεί συγγνώμη για όσες συναντήσεις του δεν έγιναν από δική του υπαιτιότητα· τον ακούς συχνά να παραπονείται ότι ζηλεύει τη μοναξιά των ναυτιλλομένων, οι οποίοι μπορεί να αναμετρούν το βύθος του θανάτου τους, αλλά χαίρονται, όταν σε λίγες μέρες το καράβι τους θα πιάσει λιμάνι.

 

7. Η δημόσια αίγλη: Ενώ λοιπόν χάνει την ιδιωτική του ζωή ο πολιτικός, θα νόμιζες ίσως ότι απολαύει της δημόσιας αίγλης και κοινωνικής τρυφής. Αλλ’ εδώ είναι, που η οδύνη της μοναξιάς ξεπερνάει της βαλβίδες ασφαλείας του πόνου και χάνεται μέσα στη νάρκη. Η ανάγκη για δημόσια προβολή μεταβλήθηκε σε συνήθεια: Ο πολιτικός υπάρχει μόνον μέσα στης επιδοκιμασίες του πλήθους, οι οποίες δρουν σαν ισχυρά ναρκωτικά. Ο πολιτικός, εξωστρεφής και αυτόχρημα νάρκισσος, ηδονίζεται να καθρεφτίζεται μέσα στην επιφάνεια ογκώδους πλήθους. Οι επιδοκιμασίες όσο εντονότερες είναι τόσο δραστικότερα επενεργούν επάνω στην αργασμένη συνείδηση του, την ερεθίζουν και κάποτε τη συνεγείρουν.

 

8. Ο πολιτικός και η μαγεία της εντύπωσης: Κάποτε φθάνει να επιζητεί ο πολιτικός και τη διέγερση του ενδιαφέροντος των πολιτικών αντιπάλων του· τότε τους προκαλεί κι εκείνοι αποδοκιμάζουν με τον τρόπο τους τα καμώματά του. Οι αποδοκιμασίες δεν βλάπτουν τον πολιτικό, ο οποίος έτσι επενδύει τις μετοχές του σε όλο και ευρύτερη αγορά ψηφοφόρων. Ο πόθος του πολιτικού να γίνει γνωστός σε μέγα πλήθος, έστω κι αν ανάμεσα στους πολλούς θα υπάρχουν και κάποιοι, που δεν θα τον αγαπήσουν, ζευγαρώνει με τη μαγεία της εντύπωσης. Η εντύπωση στους πολλούς αξίζει περισσότερο από όσο η γνώμη του ενός σπουδαίου, του «επαΐοντος» ή του «φρονίμου».

 

9. Ο αχαλίνωτος ερωτισμός: Η «μάζα» είναι η αγοραζόμενη ερωμένη, απέναντι στην οποία ο πολιτικός συμπεριφέρεται ως αθεράπευτος εραστής. Και πραγματικά, ανάμεσα στον πολιτικό και στη μάζα λειτουργεί ένας αχαλίνωτος ερωτισμός, μια ακόρεστη ηδυπάθεια, που κάποτε φθάνει στην εξάντληση όλων των αποθεμάτων της libido, οπότε αρχίζουν οι διαστροφές. Η ομιλία του πολιτικού έχει το χαρακτήρα της γενετήσιας συμπεριφοράς του εραστή προς την ερωμένη. Θηλυκού γένους είναι η μάζα, η ψήφος, η εξουσία. Αρσενικός είναι ο πολιτικός, έστω κι αν συμβαίνει να είναι γυναίκα. «Εμείς οι πολιτικοί» λένε όσες γυναίκες τυχαίνει να είναι βουλεύτριες: από την ώρα που θα βγουν στον εξώστη να μιλήσουν, η επικοινωνία τους («ὁμιλία» την έλεγαν οι Αρχαίοι τη γενετήσια πράξη) με το πλήθος είναι αρσενικά ερωτική. Κι αν τύχει μάλιστα η «πολιτικός» να είναι νέα, ευειδής και ευφυής, το πλήθος είναι έτοιμο να την αναδείξει σε «ηγέτιδα» πρώτης γραμμής, ώστε και καταξιωμένοι πολιτικοί να ηττώνται από τα κάλλη «εὐειδοῦς, ἀλαζόνος, αὐθάδους καὶ ἡδυλάλου παρθένου» και να εκβάλλουν με βαρύ αναστεναγμό το παροιμιώδες τρικούπειο παράπονο: «ἀνθ’ ἡμῶν Γουλιμῆς;» Και μολονότι ο ηθικός χαρακτήρας, ιδιαίτερα αναφορικά με την ερωτική ζωή, εξακολουθεί ακόμη να επηρεάζει βαθύτατα τη μοίρα του πολιτικού, δεν είναι σπάνιες οι εξαιρέσεις, όπου ακόμη και «πορνοστάρ» κερδίζουν τον αγώνα της εκλογής, εισέρχονται στο Κοινοβούλιο και -γιατί όχι;- μπορεί να αναλάβουν κάποτε και υπουργικό χαρτοφυλάκιο. Η πορνεία είναι η συναλλαγή του πολιτικού με τη μάζα των ιδιοτελών ψηφοφόρων.

 

10. Βουλεύτριες με αρσενικό φαινότυπο: Και ενώ ο Άρειος Πάγος των Αθηναίων καταδίκαζε τον Τίμαρχο, διότι ως μη όφελε κατέλαβε πολιτικό αξίωμα, καίτοι ασκούσε το «επάγγελμα» του εκδιδόμενου πόρνου, στην εποχή μας εκλέγονται δήμαρχοι, βουλευτές, υπουργοί ακόμα και πρωθυπουργοί διακηρυγμένοι ομοφυλόφιλοι ή υπόδικοι ή ακόμα και καταδικασμένοι. Το φαινόμενο αυτό θα μπορούσε να ερμηνευθεί σαν μια ανταποδοτική ή ανταλλακτική λειτουργία της μάζας, η οποία ψηφίζοντας γυναίκες ή ομοφυλόφιλους αναλαμβάνει τον αρρενωπό της φαινότυπο και λειτουργεί απέναντι της εξουσίας ως αρσενικό. Αλλά και ο τύπος της πολεμικής Ζαν ντ’ Αρκ δεν είναι σύμπτωση μέσα στους κύκλους της Ιστορίας. Πολλές γυναίκες αρχομανείς, ιδιαίτερα στην εποχή μας, απεμπολώντας με σνομπιστικό ήθος το φυσικό ρόλο της όρνιθας, υποδύονται το ρόλο του πετεινού και ασκούνται στην τακτική της επιθετικής αγωγής. Τα μηνύματα για προϊούσα «θηλυκοποίηση» (εκθήλυνση την έλεγαν παλαιότερα) του αρσενικού φύλου στις χώρες, όπου οι γυναίκες δρουν ως «πετεινοί», πυκνώνονται μέρα με την ημέρα. Αλλά τον τίμιο και θαυματουργικό ρόλο της Ζαν ντ’ Αρκ τον έπαιξαν πολλά εξώγαμα θηλυκά τέκνα ατιμασμένων ή και λιθοβολημένων μανάδων. Και έδωσαν στην κοινωνία παραδείγματα ηρωισμού και στην Ιστορία κατέλειπαν παρακαταθήκες μεγαλείου. Και έτσι κατέγραψαν στην ιστορία τη λαμπρότερη μορφή της εκδίκησης.

 

11. Τα είδωλα και η φυγή του πολιτικού: Όποιος έμαθε να συνομιλεί με τους πολλούς, έχει απομάθει το διάλογο με τον έναν. Ο πολιτικός πάσχει από την ένδεια της επαφής από πρόσωπο με πρόσωπο. Η τριβή του μέσα στο ανώνυμο πλήθος δεν γνωρίζει καμιά τρυφερότητα. Αλλά η ψυχή του ανθρώπου ζει μέσα στην εσωτερικότητα του διαλόγου, όπου θάλλει και η τρυφερότητα της ηδονής. Το πλήθος είναι βάναυσο, βίαιο, ευμετάβολο και ηδονόχαρο· δε γνωρίζει από τρυφερότητες. Το κάθε μόριο του πλήθους, καίτοι βρίσκεται δέσμιο από τη δύναμη της υποβολής, λειτουργεί σαν ένα είδωλο του πολιτικού, το οποίο πολλαπλασιάζεται ατελεύτητα, όπως το είδωλο ενός αντικειμένου, που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κάθετα αντίθετους (παράλληλους) καθρέφτες. Μέσα από την αυθυποβολή του ο πολιτικός δοκιμάζει το αίσθημα του πολλαπλασιασμού του προσώπου του, από το οποίο νιώθει την ανάγκη να κρυφτεί. Και ενώ είναι θριαμβευτής μέσα στην ολοφώτιστη δημοσιότητα, θέλει να τραπεί σε φυγή προ του ενός. Και ο ένας αυτός είναι ο εαυτός του.

 

12. Οι ολισθηρές διαφυγές: Για να είσαι πολιτικός, πρέπει να διαθέτεις δύναμη κοινωνικού χαρακτήρα και γοητεία προσώπου, ώστε να κινείς το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και να κατακτάς ερωτικά τις μάζες. Πρέπει να διαθέτεις έκπαγλη εξωστρέφεια. Αλλά η δύναμη αυτή αποδείχνεται αδυναμία απέναντι στο στενό περιβάλλον σου. Δεν είναι μόνον οι συγγενείς και οι φίλοι όσοι με τη συμπεριφορά τους σού αχρηστεύουν τα όπλα αυτά· είναι προπάντων η ίδια η αδυναμία σου, που στις ώρες της αυτοεγκατάλειψης σε προδίδει. Οι πέτρινες σχέσεις σου προς το στενό ή το ευρύ περιβάλλον σου απειλούν να απολιθώσουν και την ίδια σου την ύπαρξη. Και μέσα στον πανικό της φυγής σου μπορεί να καταφύγεις στην τρυφερότητα της παράνομης ηδονής, στην αιχμηρότητα του παράνομου πλουτισμού, στον μετεωρισμό του τυχερού παιγνιδιού ή ακόμη και στον ίλιγγο της διασκέδασης, στον ψυχεδελικό κόσμο της μέθης.

 

13. Ο Ιπτάμενος Ολλανδός...: Ο πολιτικός μέσα από τη διαρκή εναλλαγή καταστάσεων με την υπερκινητικότητά του είναι ένας ιπτάμενος Ολλανδός, ο οποίος δεν προλαβαίνει ποτέ να δοκιμάσει βαθιά ένα σοβαρό αίσθημα. Παντού, όπου βρίσκεται, κυνηγάει ακατάπαυστα τον μονήρη εαυτό του και κάθε φορά που τον συλλαμβάνει, τον βρίσκει να έχει παγωμένο ακόμη στο πρόσωπό του το τελευταίο του χαμόγελο. Μόνος στέκεται ανάμεσα στην πληθώρα των επαγγελματικών κανόνων και μόνος μέσα στους ψιθύρους ή στη βοή εκείνων, που σαν αδέκαστοι κριτές βάπτουν τον κάλαμο της αποφάσεώς τους για την καταδίκη σε πολιτικό θάνατο του μέχρι χθες ειδώλου τους.

14.. …και η γοητεία των μύθων: Και ενώ η μάζα λιθοβολεί αυτόν τον πολιτικό, επειδή, ας πούμε, αναπαύει τη μοναξιά του — όπως ο πολεμοχαρής Άρης στα διαλείμματα της μάχης — στους θελκτικούς λειμώνες κάποιας Αφροδίτης κάνοντας πως τάχα δε μπορεί να συγχωρήσει μια τόσο ανθρώπινη αδυναμία — αλλά και θεϊκή στην ουσία της — σε έναν άνθρωπο, που τον γνώρισε, δυνατό, μαχητικό, σκληρό, αρειμάνιο, παράλληλα ηδονίζεται μυθοποιώντας την ερωτική ζωή του ινδάλματός της ή και του θανάσιμου αντιπάλου της, ιδιαίτερα για τους μεγάλους πολιτικούς πιο πολύ γοητεύει τις επερχόμενες γενεές ο θρύλος των ερώτων τους παρά τα πολιτικά κατορθώματά τους.

 

 15. Η απογοήτευση ως σύντροφος: Ο πολιτικός δε ζει με την αυταπάτη, πως οι ψηφοφόροι του αποτελούν και ιδιοκτησία του. Αυτή η επίγνωση, σ’ όσους λειτουργεί καίρια, μπορεί να αποτελέσει την τροχοπέδη μέσα στη φρενίτιδα της φυγής μπροστά από τον ίδιο τους τον εαυτό. Η ηθική αρχή της εμπιστοσύνης χρειάζεται να λειτουργεί αμφίδρομα μεταξύ πολιτικού και ψηφοφόρου. Όταν όμως η μοναξιά γίνεται απύθμενη καταβόθρα, που απειλεί να ρουφήξει σύσσωμο τον πολιτικό, τότε χρειάζεται δύναμη για αναθεώρηση του συμβολαίου με την Πολιτική. Αλλά τέτοια δύναμη δυστυχώς δεν υπάρχει, διότι είναι «καλὸν ἐντάφιον ἡ βασιλεία». Η νόσος είναι ανίατη. Και κατά κανόνα η απογοήτευση είναι ο αδυσώπητος και συνάμα ο συμπονετικός σύντροφος, που επιθέτει την πλάκα του ανώνυμου θανάτου.

 

Δημοσθένης Γ. Γεωργοβασίλης