Γράφει ο Θαν. Γιαννακόπουλος, καθηγητής Α.Π.Θ

 

Στη Μάχη της Αράχοβας*, τον Νοέμβριο του 1826,  και στη νίκη των Ελλήνων που ήταν προσωπικό κατόρθωμα του Γεωργίου Καραϊσκάκη και των καπιταναίων  της Ρούμελης που συντάχτηκαν κάτω από τις οδηγίες  του και ανέστησαν την επανάσταση στη Στερεά  Ελλάδα  και εκδικήθηκαν  για τις ωμότητες των Τούρκων κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου συνελήφθηκαν πολλοί αιχμάλωτοι μεταξύ των οποίων και ο Τ. Μαγγίνας. Αυτός, ήταν κατήγορος κατά του Καραϊσκάκη στη δίκη του παρωδία που οργάνωσε στο Αιτωλικό ο Μαυροκορδάτος. Ο αρχιστράτηγος μπορούσε  να τον εκδικηθεί και να τοποθετήσει το κεφάλι του στη πυραμίδα που έστησε μαζί με εκείνα των Τούρκων. Όμως, προτίμησε, παρά τις γνώμες άλλων καπιταναίων, να τον στείλει στη Διοίκηση στο Ναύπλιο ελπίζοντας ότι η πατρίδα θα τον τιμωρήσει. Όμως, η τιμωρία του ήταν το 1847 να γίνει Γερουσιαστής?

Ανέκαθεν, το κάθε σύστημα πολιτικής προστάτευε τους προδότες. Ο Αρτέμης Μίχος, στα απομνημονεύματα αγωνιστών του 21 στη σελίδα 46, παρουσιάζει την παρακάτω επιστολή που συνοδεύεται από μια ενδιαφέρουσα εισαγωγή. Η εισαγωγή πιθανότητα να γράφτηκε από τον επιμελητή της έκδοσης,  τον Εμμανουήλ Πρωτοψάλτη που τότε ήταν Δ/ντής των Γενικών Αρχείων του Κράτους.

Η εισαγωγή έχει ως παρακάτω:

Μεταξύ  των παραδοθέντων ήτο και ο Τάτσης Μαγγίνας, όστις έκτοτε και μέχρι της μάχης της (Aράχοβας), ότι συνελήφθη υπό των  Ελλήνων, υπηρέτει  παρά τω  Κιουταχή  διατελών  ως σύμβουλος και γραμματεύς  του Μουστάμπεη Καφεζέζη, προτρέπων  μάλιστα τους  Ελληνας να υποταχθώσιν   εις την τουρκικήν δυναστείαν. Όταν δε συνελήφθη  (εις Αράχωβαν), έδειξεν  ούτος αντίγραφον, γράμματος, δήθεν του Κωλέττου στελλόμενον προς τον Μουστάμπεην και το οποίον ως έλεγεν  αντέγραψεν από το πρωτότυπον ευρισκόμενον εις χείρας του Μουστάμπεη. Το γράμμα τούτο, παρουσιασθέν εις την Βουλήν, απεδοκιμάσθη μετά πολλής αγανακτήσεως .

Ιδού δε η περί ής ο λόγος επιστολή:

« Πολυχρονεμένε Φαζιλετλού Μουσταφάμπεη αυθέντη μου, προσκυνώ

Αμποτες ο Θεός να σε διαφυλάττη πολυχρονεμένον με τά εφετά μουράτια σου εις μάκρος πολλών  ετών αμήν. Η παρούσα  μου δια μέσον της κάτωθεν συνθεσεώς  μου αποβλέπει δια να κρούξω  την πόρτα της προσκυνήσεως μου , διαλυτής της ανωμαλίας του γραψίματος  μου, θέλει σας χρησιμεύσει  ο το παρόν  μου φέρων, με την περούσαν  μου έρχομαι  να σε προσκυνήσω ,και εν αυτώ  να σε ζητήσω  δια αυθέντη  και προστάτην μου. εγώ εστάθην ο καθολικός  αποστάτης της υψηλής Πόρτας  και τρόπον τινά, εγώ  κατέπεισα την βουλήν των Εγγλέζων δια να δόση  δάνεια μιαν μεγάλην ποσότητα  μονάδων εις την άβουλον βουλήν του Μωρέως,  και τέλος πάντων εγώ εστάθην αρκετός δια να οικονομήσω  τα ασύμφωνα ελληνικά στρατεύματα, και να συστήσω την Διοίκησιν ενός αχαλινού λαού και αυτή η μωρή βουλή εκ του εναντίου  με καταδικάζει εις θάνατον,  βάνοντας με ότι είμαι φιλότουρκος καθώς και δεν σφάλουν .εγώ απαρατώντας τα πάντα αποφάσισα  δια να αναχωρήσω με το να έχω όμως την υπογραφήν μου εις το χρέος των Εγγλέζων  υποπτεύω την αναχωρησίν μου εις την Ευρώπην, στοχαζόμενος όμως ,την φιλανθρωπίαν των Τούρκων, αποφασίζω  να καταφύγω εις τα ποδάρια τους εις τους οποίους αφήνω την ζωήν μου εις την προαιρεσίν  τους. εγώ όμως  επειδή και εξ ακοής μανθάνω ότι ενδοξότης  σου γενναιότατε Μουσταφάμπεη  διαφυλάττεις το πρότυπον της στερεάς σου και αληθινής πίστεως και ως επί  το πλείστον  φέρεσαι με απαθειών εις όσους έρχονται εις προσκύνησαν σου  και ξεχωριστά ευρίσκουνε την ελευθερίαν της ζωής  των εκ τούτου, λοιπόν  προλαμβάνω θάρρος και εγώ και έρχομαι  με την παρούσαν μου  δια να αποφασίσεις στερεά και χωρίς μνησικακίαν  να με δεχθείς. Δια προσκυνητή και η προσκύνησης μου δεν θέλει σας είναι μικρή , αλλά θέλω δώσει του ελευθερωτού  μου Μουσταφάμπεη δια να καταλάβη  πολλά πράγματα ,τα οποία θέλουν  τον οδηγήσει δια να απολαύση την υψηλήν  του τύχην, το πρώτον ζήτημά  μου,  όμως θέλει είναι ετούτο  οπού θέλω να μείνω απαρρησίαστος προς τον σαρασκέρην  καθώς δια όλα θέλει σε πληροφορεί ( ο άνθρωπος  μου) εκ στόματος ,ο οποίος κατά την μέθοδόν μου  έχει να παρασταθή εις το παραθαλάσσιον  του Ταλαντιού  συντροφευμένος από ένα σώμα πιστών στρατιωτών σου δια να ιμπαρκάρω ελεύθερος και αφού παρουσιασθώ έμπροσθέν σου και σας εκφράσω δύο λόγια είμαι κατά πολλά ευχάριστος δια να ιδώ τον θάνατόν μου από τα ανδρεία χέρια του λεονταρίου εάν δεν  ‘ηθελε να είναι χρήσιμος και αναγκαιοτάτη η προσκύνησίς μου, η οποία θέλει είναι αιτία δια να τον αναβιβάση εις τον υψηλότατον βαθμόν της τύχης, ελπίζω εις την βοήθειαν του θεού εις Ταλάντη  θέλει εύγουν δια κρότον  μερικά  καράβια  προτήτερα από εμέ, και τα έτη σου πολλά αμήν.

ΙΩΑΝΝΗΣ  ΚΟΛΛΕΤΗΣ, Καλλαρήτης»

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Κολέττης ήταν (αργότερα) αρχηγός του Γαλλικού κόμματος, καθώς και πρωθυπουργός. Μαζί με τον Μαυροκορδάτο έκαναν  πολλά κακά στην  Επανάσταση, παρά καλά στην αναγέννηση του ΄Έθνους. Ήταν οπαδός  της Μεγάλης Ιδέας και αυτό συγκινούσε  κυρίως τους Ρουμελιώτες αγωνιστές που τον ακολουθούσαν και πρωτοστάτησαν στον δεύτερο εμφύλιο πόλεμο στον Μοριά.

----------------------------------------

*Σημείωση:

Νοέμβριος 1826. Γύρω κι απέναντι απ' την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου γίνεται η μεγάλη μάχη, που χαρακτηρίστηκε σαν δεύτερη Επανάσταση της Ρούμελης. Η σημασία της μάχης εκείνης ήταν καθοριστική για την έκβαση της Επανάστασης, πού μετά την πτώση του Μεσολογγίου "έπνεε τα λοίσθια". Ο Σουλτάνος εκμεταλλεύτηκε την πτώση του ηθικού των Ελλήνων και εξαπέλυσε "φιρμάνι στους Ρωμηούς" να προσκυνήσουν, να παραδώσουν τα όπλα τους και να πάρουν γενική αμνηστία. Το μέγεθος του κινδύνου δείχνει η επιστολή του Γ. Καραϊσκάκη προς τον πρωθυπουργό Ανδρέα Ζαΐμη: "Η Ελλάς προσκυνεί και πάσχισον διά την κοινήν σωτηρίαν".

Τα σχέδια των Τούρκων ήταν να πατάξουν τη Ρούμελη και να ολοκληρώσουν ύστερα την κατάληψη της Πελοποννήσου. Ματαιώθηκαν όμως από το Γ. Καραϊσκάκη, πού διορίστηκε αρχιστράτηγος της Ρούμελης. Στην κρίσιμη ώρα συγκέντρωσε τούς θορυβημένους οπλαρχηγούς της Ρούμελης και κατέλαβε την Αράχωβα. Έδωσε έτσι με τα όπλα την απάντηση στο φιρμάνι του Σουλτάνου.

Στη μάχη της Αράχωβας βρέθηκαν αντιμέτωποι οι πιο έμπειροι αξιωματικοί των Τούρκων και οι Έλληνες καπεταναίοι, πού τούς ένωσε και τους οδήγησε στο θρίαμβο ο Γ. Καραϊσκάκης. Η επιστολή του Ανδ. Ζαΐμη προς τον Καραϊσκάκη είναι απόδειξη της ιστορικής δικαίωσης του στρατάρχη: "Η Πατρίς εις αυτήν την περίστασιν εγνώρισεν, τί είναι ό Καραϊσκάκης και ότι χωρίς Καραΐσκάκην δεν εκατορθούτο, ό,τι θαυμασίως κατωρθώθη έως την σήμερον" (17-1- 1827).

Για τους Τουρκαλβανούς, όμως, η ανάμνηση της μάχης της Αράχωβας και η καταδίωξη που ακολούθησε ήταν οδυνηρή για πολλά χρόνια. Παροιμιώδης έμεινε στους Αλβανούς η φράση, που έλεγαν για κάποιον, όταν έφευγε βιαστικά: "Που φεύγεις μωρέ, ωσάν να σε κυνηγά ό Καραϊσκάκης;" Αλλά και στις μεταξύ τους συμπλοκές οι Αλβανοί φώναζαν: "Στάσου, στάσου να ιδείς μια φορά τουφέκι του Καραϊσκάκη".