Γράφει ο Θαν. Γιαννακόπουλος, καθηγητής Α.Π.Θ

 

 

Ο Δήμος Καλλιδρομητών,  ήταν  ένας από τους πρώτους Δήμους της Επαρχίας Ευρυτανίας, πολυπληθέστερος σε σύγκριση με τον Δήμο Οιχαλίας (Καρπενησίου). Ο Δήμος είχε την τιμή να είναι πατρίδα των Γιολδασαίων που τόσα πρόσφεραν ως κλέφτες, αρματωλοί και αγωνιστές του 21 αργότερα  στην πατρίδα. Αν  και ήταν αρματωλοί (πλούσιοι και ένδοξοι) ποτέ δεν κατηγορήθηκαν για βασανισμούς των κατοίκων της περιοχής και αργότερα ως αγωνιστές του Μεγάλου αγώνα δεν κατηγορήθηκαν (αν και έγιναν προσπάθειες από τους Μαυροκορδατικούς) ως προδότες ή Φιλότουρκοι  όπως άλλοι καπεταναίοι της εποχής τους. Ήταν συγγενείς με του Βλαχοπουλαίους ή Συκάδες (κατά νεότερες έρευνες της ίδιας ρίζας, δηλαδή βλαχοποιμένες), τους Κοντογιαναίους, τους Στραταίους, τους Τζαβελαίους,τον Σαδήμα του Απόκορου, τους Σισμαναίους αλλά και με τον Καραϊσκάκη, τους Ισκαίους και τους Κατσαντωναίους.

 Προεπαναστατικά, στο Αρχείο του Αλή Πασά (Παναγιωτόπουλος, Αρχείο Αλή πασά, Τόμος Β) αναφέρεται σε έγγραφο - καταγγελία την 9 Απριλίου 1809, του δερβεντζή, του Καζά Καρπενησίου  η βοήθεια που πρόσφεραν στους Κλέφτες και κυρίως στον  αδελφό του Κατσαντώνη τον Λεπενιώτη, μετά το οικτρό τέλος του  Αντώνη Κατσαντώνη. Δυστυχώς όμως τον τελευταίο (Λεπενιώτη), κατά διαταγή του Αλή Πασά, σκότωσε άναδρα  (με ενέδρα)  στην Πλατεία της Φουρνάς ο Έλληνας τουρκολάτρης Νίκος Θέου. Δεν αναφέρεται στο αρχείο ΓΑΚ αν υπήρξε αντίδραση για το θανατό του, των τότε κλεφτών. Μετά την απελευθέρωση, ο Γιαννάκης Γιολδάσης εκλέχτηκε πρώτος Βουλευτής Ευρυτανίας και αργότερα το 1847 εγένετο Γερουσιαστής. Ο Γιός του Γεωργούλας (από τον πρώτο γάμο του Γιαννάκη)  που είχε σύζυγο  την Ειρήνη από του Καναβαίους (αρχοντική οικογένεια με Βυζαντινές ρίζες) του Απόκορου εκλέχτηκε  και βουλευτής, αλλά για πολλά χρόνια Δήμαρχος Καλλιδρομητών. Η ισχύς της οικογένειας των Γιολδασαίων  όλα τα χρόνια, (12 νομάτοι, 5 αδέλφια και 7 πρωταξαδέλφια και ανίψια) ήταν μεγάλη.

 Διατηρούσαν ίδιο στρατόπεδο, περίπου 300-500 στρατιώτες (ατάκτους)  με δικές τους δαπάνες και τα έδιναν όλα για την λευτεριά  της πατρίδας. Αυτή η ισχύς, δημιούργησε αντιζηλίες και γκρίνιες μεταξύ των προεστών κυρίως  και υπήρχαν  ακόμη και συμπολίτες τους που τους  αμφισβητούσαν αν και ευργετήθηκαν παλιότερα για τα αξιωματά τους, και την αξιοσύνης τους. Ηταν πρίν λίγα χρόνια που έληξε η Επανάσταση (1831) και ακόμη πρίν  λίγα χρόνια 3η Σεπτεμβρίου 1843 που ικανοποιήθηκε το αίτημα όλων για τη χορήγηση Συντάγματος.

Τα πάθη και οι φιλοδοξίες δεν έπαξαν να υπάρχουν και στην ορεινή Ευρυτανία που δεν υπήρχαν μεγάλοι γαιοκτήμονες όπως στη Πελοπόννησο ( Λόντος, Ζαίμης κτλ). Όπως προκύπτει από τα αρχεία και αφορούν  τον Γεωργούλα, ως Δήμαρχο των Καλλιδρομητών μερικοί κάτοικοι του Δήμου (με υποκινητές τον Φαρμάκη) απέστειλαν επιστολή στον Όθων που  κατηγορούσαν (χωρίς στοιχεία) τον Δήμαρχο.

Μερικά τμήματα από την επιστολή έχουν ως παρακάτω:

"Μεγαλειότατε

Εν Κρικέλου τη 28 8βρίου 1846

1846

Περί των κατά την ενεργηθείσαν εκλογήν

Του τριτημορίου του Δημοτικού Συμβουλίου

Καλλιδρομητών (της Ευρυτανίας) ανομημάτων κλπ

Υπό του Δημάρχου Γεωργίου Ιω.Γιολδάση".

 

Περιληπτικά στην επιστολή αναφέρεται ότι ο Γεωργούλας Γιολδάσης  ήταν δήμαρχος Καλλιδρομητών για 5 περίπου χρόνια δηλαδή από το 1841. Αναφέρουν ακόμη ότι είχε στήριγμα τον πατέρα του Βουλευτήν τότε Γιαννάκη Γιολδάση καθώς και στον ‘Επαρχον. Αναφέρουν ακόμη τις μεθοδεύσεις του για την εκλογή  ενός τριτημορίου του Δημοτικού Συμβουλίου Καλλιδρομητών που έγιναν στο Κρίκελλο την 1η Σεπτεμβρίου 1846.Ότι αναφέρουν  είναι γενικότητες και παράπονα, επειδή ο Γεωργούλας ήταν για πέντε χρόνια Δήμαρχος. Οι κάτοικοι που υπέγραψαν τη αναφορά ήταν της οικογένειας Φαρμάκη, με την  οποία υπήρχε αντιζηλία, από Δομνίστα και άλλοι από Δομνίστα και πολύ λίγοι από Κρίκελο. Αποτελούσαν  στους 5000 κατοίκους Καλλιδρόμης ούτε ο 2 %. Σε ότι αφορά τα παράπονα τους  για τους ληστές στερούνται  κάθε κριτικής καθόσον τόσο στη Δομνίστα όσο και στο Κρίκελλο ήταν ονομαστοί ληστές  όπως ο Σπαθιάς από το Κρίκελλο, οι Βολοκωσταίοι, οι Μπαζωναίοι από το Νεχώρι. O Τσιούνης από Δομνίστα κτλ, αλλά ο Δήμαρχος είχε εκ του νόμου υποχρέωση να τους κυνηγάει. Με λίγα λόγια ήταν μια αναφορά γεμάτη μίσος και φθόνο. Ακόμη πρέπει να συμειωθεί ότι το κράτος βγήκε μέσα από τους καπνούς και τα αίματα του Αγώνα του 21 και σιγά-σιγά προσπαθούσε να οργανωθεί και να βρει κανονικό ρυθμό ζωής. Σε άλλο αρχείο ΓΑΚ βρίσκουμε τον Γεωργούλα και άλλοι κάτοικοι της περιοχής  να ζητάει την ίδρυση Δημοτικού Σχολείου στη Δομνίστα.

Παρακάτω, δίδεται  ένα  ομοιότυπο του πρώτου τμήματος της αναφοράς των  κατοίκων της Καλλιδρόμης.