Γράφει ο Θαν. Γιαννακόπουλος, καθηγητής Α.Π.Θ.

Το 1770 ξεσπούν τα Ορλωφικά  που πήραν μέρος οι αρματολοί και κλέφτες, καπεταναίοι της  Ευρυτανίας και της ευρύτερης περιοχής.  Ο λοχαγός του Ρωσικού στρατού Ορλώφ, από την Μακεδονία  (Σιάτιστα)  κατέβηκε στη Δυτική Στερεά  ενημερώνοντας τους κλεφταρματολούς  και τη δύναμη που αντιπροσώπευε (στρατιώτες) ο καθένας.  Πως η Μεγάλη Αικατερίνη (Αυτοκράτειρα της Ρωσίας) εργαζόταν για την απελευθέρωση των Ελλήνων. Υποσχόταν την κατάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας  και την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Η ενημέρωση αυτή προκαλεί  διάχυτο ενθουσιασμό στους υπόδολους Έλληνες σε βουνά και  κάμπους και  πολλοί εκτιμούν ότι αρχίζουν  να επαληθεύονται οι χρησμοί των Πατέρων   για τους Τούρκους στην «κόκκινη Μηλιά». Τον Φεβρουάριο  καταπλέει  από τη Βενετία  στο Οίτυλο  η Ρωσική μοίρα  με επικεφαλής τον Θεόδωρο Ορλώφ. Στη περιοχή του Καρπενησίου  ξεσηκώνονται οι αρματολοί:  ο Αλέξης Καρακίτσος  και οι Συκάδες¹, ο Κώστας Σισμάνης στο Απόκουρο (Κράβαρα) ο Γεροδήμος ο Στάθης ή Σταθάς αρματολός στο Βάλτο, ο Γεώργιος Γουλιμής ή Λαχούδης στο Αγγελόκαστρο, ο Παναγιώτης Παλαμάς στο Μεσολόγγι.  Όλοι σχεδόν,  οι ντόπιοι οπλαρχηγοί γίνονται κύριοι των επαρχιών τους  χωρίς όμως να λείπουν  και οι μεταξύ τους αντιθέσεις (όπως π.χ. συνέβη  με τη διαμάχη του Σισμάνη με τον αρματoλό  του Λιδωρικίου Λωρή). Ο ξεσηκωμός αυτός οδήγησε από τους Τούρκους σε σφαγές χωρικών  και  λεηλασίες που γίνονταν  ακόμη και με χρησιμοποίηση αλβανών μισθοφόρων. Ο Γεροδήμος κυνήγησε τους Τούρκους  από το Βάλτο, προχώρησε στην Ευρυτανία  και έφτασε  ελευθερωτής στο Καρπενήσι. Αντί για Ρώσους  είδε να προβάλουν μπροστά του  στίφη φανατισμένων Αλβανών. Χωρίς όμως βοήθεια από το ξανθό γένος (ρωσική βοήθεια) ο αγώνας χάνεται.  Οι Τουρκοαλβανοί παρακινούμενοι από τους Τούρκους  ξεχύθηκαν ρημάζοντας  στο διάβα τους τα χωριά. Ο Γεροδήμος, μπροστά σε αυτή την κατάσταση, συνθηκολόγησε  μαζί τους  εξασφαλίζοντας όμως  το αρματολίκι του Βάλτου για τον Μπουκουβάλα, των Αγράφων για το τον Καρακίτσο  και του Πατρατικιού  για τα τον Κοντογιάννη. Μόνο ο γενναίος Χρίστος Γρίβας αντιστάθηκε και έδωσε φονική  μάχη στο Αγγελόκαστρο με 300 συντρόφους, νικήθηκε και έπεσαν μαζί του όλοι μέχρι ενός, στη θέση που σήμερα έχει τη το όνομα «Στων Γριβαίων τα κόκκαλα».

Κατά τον Κασομούλη  (αγωνιστή του αγώνα του 1821) στην σελ .29-30  του έργου «Στρατιωτικά Ενθυμήματα» γράφει: Συκάδες μετακληθέντες Βλαχόπουλοι. Των άνωθεν (Βουκουβαλαίων)  συγχρόνως και ο Συκάς με τους υιούς του, καταγόμενος από  γενεά βλαχοποιμένων… Διεκρίθη ο Αλεξανδρής Συκάς ..είχε πέντε υιούς ..Υιός  του Νίκου  ήταν ο Αλεξάκης Βλαχόπουλος. Επί της Επανανστάσεως ευρεθέντες εις  τα Καπετανάτα των διεκρίθηκαν ο Αλεξάκης και ο Κώστας, αδελφός του. Στη σελ.12 παραθέτει το γενεαλογικό δένδρο των Συκάδων, επαναλαμβάνοντας: ότι μετονομάσθηκαν σε Βλαχόπουλος. Και στο σημείο  αυτό γίνεται αναφορά  στους υιούς του Νίκου, ήτοι στον Αλεξάκη, στον Κώστα, στο Δημήτρη  και την Δομνίστα (κωμόπολι τότε της περιοχής. Στη σελ 103 επανέρχεται και γράφει: εν συντόμω διήλθομεν το ιστορικόν του Συκά, πατρός των άνωθεν αυταδέλφων, θεμελιωτού  ενός εκ της φυλής των Σκηνιτών Αρματολικιού. Ακόμη οι Κατσαντώνης, Λεπενιώτης, και Χασιώτης  ήταν συγγενείς των Συκάδων. Επίσης, ο Γ, Βλαχογιάννης αναφέρει ότι οι Συκάδες  είχαν κάποια συγγένεια με τους Κατσαντωναίους. Ο δε Μάρκος Γκιόλιας ,  Ευρυτάνας ιστορικός, στο βιβλίο του «Ιστορία της Ευρυτανίας τους νεότερους χρόνους»  σελ249-250 γράφει: Από τα μέσα του ΗΙ αιώνα στο αρματολίκι του Καρπενησίου κυριαρχούν οι Συκάδες. Είναι Σαρακατσάνοι τσελιγκάδες  από τα βλαχοχώρια της περιοχής συγγενείς των Κατσαντωναίων . Ο  Γιαν. Βλαχογιάννης  στην σελ 388 του Κοσομούλη , γράφει:  για το Αλεξάκη Βλαχόπουλο  ότι ήταν  συγγενής από τη μάνα του, με τον Καραϊσκάκη  γιαυτό ίσως  δεν φαίνεται ,ως συγγενής, πολύ στη Δίκη  παρωδία που έστησε ο πονηρός και επιζήμιος για το Ελληνικό γένος, Μαυροκορδάτος στο Αιτωλικό τον Απρίλιο του 1824, για να τον εξοντώσει.Ο Γιαν  Βλαχογιάννης  γράφει ότι ήταν συγγενής από τη μάνα του με τους Αραπογιαναίους (κλάδο των Συκάδων) αρματολών (Βλαχοπουλαίων, Λαμπραίων, Αραπογιαναίων). Οι Γιολδασαίοι , φάρα κλεφταρματωλών στην περιοχή του Καρπενησίου, βλαχοποιμένες,  συγγένεψαν με του Συκάδες λόγω του γάμου του Γεωργ. Γιολδάση με κόρη του Γ. Συκάν². Έτσι,  στα μέσα του ΙΗ αιώνα υπάρχει το αρματολίκι του Βλοχού ή Σοβολάκου με τον Νίκο Συκά, τα πολιτοχώρια  ο Λάμπρος και το Καρπενήσι ο Γεώργιος Γιολδάσης. Η διαίρεση αυτή  έγινε από τον ίδιο τον  Γεώργιο Συκά.

 

 

Σημείωση. Αν και αναφέρεται σε ιστορικές πηγές η συμμετοχή των Ευρυτάνων και λοιπών καπεταναίων στα Ορλωφικά για κάποιους λόγους αυτή παραγράφτηκε κυρίως από του Φαναριώτες και τούτο εξηγείται γιατί  είχαν αποφασίσει με την βοήθεια και την  προτροπή της Αγγλίας, από το 1824-25  η Ελλάδα να είναι ένα πριγκιπάτο του Μωρηά  αφήνοντας έξω από τα σύνορα την Στερεά Ελλάδα και τη Βορεινή  Ευρυτανία. Οι περισσότεροι λησμονημένοι ήταν, και αλλοίμονο είναι μέχρι σήμερα, οι Συκάδες και οι Γιολδασαίοι.