1. Ούτε η αντιαυθεντιακή κίνηση μέσα στην Εκπαίδευση (1) ούτε το Φοιτητικό Κίνημα (2) ούτε σπουδαίοι πολιτικο-κοινωνιολογικοί παράγοντες, που ευνόησαν το κύμα της «σεξουαλικής επανάστασης» (1936-1975), στάθηκαν αποφασιστικά αίτια, για να αρχίσει και στον τόπο μας η συζήτηση γύρω από τη Σεξουαλική Αγωγή (στο εξής: Σ.Α), όσο μας βιάζει η πρόσφατη είσοδός μας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Ο λόγος εδώ είναι εμφανής: ο συγχρονισμός μας και στον τομέα τούτο με τους εταίρους μας.

2. Και μολονότι ανήκει στις αρμοδιότητες της Κυβέρνησης η νομοθετική ρύθμιση του θέματος, ωστόσο, επειδή αναφέρεται στα παιδιά και στους εφήβους, είναι φυσικό και συνταγματικά σύμφωνο να πέφτει ο λόγος κυρίως στους γονείς των παιδιών. Όπως διαμορφώνεται πάντως μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα η Σεξουαλική Ηθική με την συνέργεια του Τύπου, του Κινηματογράφου, της Μόδας και όλων των παραγόντων κοινωνικής συμπεριφοράς, οι γονείς βρίσκονται στην ανάγκη να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα κάποιου είδους σεξουαλικής «διαφώτισης» των παιδιών τους, για να προλάβουν, όσο γίνεται, βαρύτατα ατυχήματα και ανέκκλητες συμφορές, τις οποίες συνεπάγεται η άγνοια των κινδύνων ή η ανεύθυνη πληροφόρηση των νέων.

3. Βέβαια ο δισταγμός γονιών και δασκάλων για την αποδοχή μιας τέτοιας «διαφώτισης» έχει τη βασική του αιτία στην παραδεδομένη ηθική, στα κωδικοποιημένα με τους ηθικούς κανόνες και τους νομικούς τύπους ταμπού, στις άτεγκτες θρησκευτικές απόψεις για τη συμπεριφορά των δύο φύλων, αλλά και πιο πολύ ίσως στις δογματικές προδιαγραφές των παραγόντων της εξουσίας.

4. Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι τόσο εύκολο˙  η εισαγωγή στον κύκλο των υποχρεωτικών για τον μαθητή μαθημάτων ενός ακόμη μαθήματος, και μάλιστα τόσο ζωτικής σημασίας και αμφιλεγόμενης αναγκαιότητας, δεν φαίνεται να μπορεί να επιβληθεί μόνο και μόνο από το λόγο του συγχρονισμού μας με τους εταίρους μας στην Ευρώπη.

5. Αν όμως το ζήτημα τεθεί σε δημόσια συζήτηση, όπως άλλωστε αρμόζει και επιβάλλεται σε κάθε δημοκρατική και πολιτισμένη χώρα, ο κίνδυνος των εκμηδενιστικών εμπλοκών ελλοχεύει πίσω από κάθε καλοπροαίρετη κατάθεση. Για να βρεθούν οι μάχιμες δυνάμεις, πού θα εξουδετερώσουν τις κακόβουλες εμπλοκές στη διαδικασία ενός τόσο μεγάλης και ζωτικής σημασίας κοινωνικού πειράματος, όπως είναι η εισαγωγή στα σχολεία μας της Σ. Α, θα πρέπει πρώτα, δηλαδή, πριν τεθεί το θέμα σε δημόσια συζήτηση, ή, και στην χειρότερη περίπτωση, πριν εισαχθεί το μάθημα στα σχολεία απλώς με ένα νομοθετικό διάταγμα, να μελετηθεί εμπεριστατωμένα και ολόπλευρα και να γίνουν όλα τα έργα υποδομής: Ψυχολόγοι, Κοινωνιολόγοι, Γιατροί, Νομικοί, Θεολόγοι, Οικονομολόγοι, Πολιτικολόγοι και κάθε άλλος ειδικός, ως γονείς και επιστήμονες ταυτόχρονα, θα πρέπει να κληθούν να πάρουν μέρος στην εξέταση του όλου ζητήματος. Επάνω στα πορίσματά τους θα πρέπει κατόπιν να στηριχτεί η πολιτική ηγεσία, ώστε να αποφασίσει και να νομοθετήσει.

6. Μιλάμε για την Ευρώπη, όπου η Εκκλησία, στα μεγαλύτερα κράτη, εξακολουθεί να διαμορφώνει ή να επηρεάζει αποφασιστικά την Πολιτική. Αλλά και από καθαρά πολιτική άποψη κι αν θεωρηθεί το ζήτημα της Σ.Α, και πάλι τα πολιτικά κόμματα, που εκφράζουν ένα ορισμένο είδος πολιτικής φιλοσοφίας, διεκδικούν επάνω στο πολύ ενδιαφέρον τούτο ζήτημα την επίδρασή τους. Κόμματα π.χ., που βλέπουν στην σεξουαλική ηθική δυνάμεις καταπίεσης των μαζών, ευνοούν την «σεξουαλική επανάσταση» για κοινωνικοπολιτική απελευθέρωση και επομένως επιζητούν τη διάρρηξη των σχέσεων κυριαρχίας και εξάρτησης. Άρα στα σεξουαλικώς καταπιεσμένα άτομα η Σ.Α παρέχει ευκαιρία για τον πολιτικό τους προσανατολισμό, και συνεπώς για την πολιτική τους μόρφωση. Εδώ ο χαρακτήρας της Σ Α αποβαίνει ριζικά αντικαταθλιπτικός, δηλαδή απελευθερωτικός. Τότε και ολόκληρο το φάσμα της κοινωνικής συμπεριφοράς αυτών των ατόμων μεταβάλλεται ριζικά σε σχέση με την παραδεδομένη κωδικοποιημένη ηθική συμπεριφορά. Οι συνέπειες μιας τέτοιας αλλαγής δεν είναι εύκολο να προβλεφθούν. Οπωσδήποτε πάντως θα είναι αβελτηρία να νομίζεται ότι η σεξουαλική απελευθέρωση οδηγεί ίσια κι ανώδυνα στον παράδεισο του κοινωνικού ευδαιμονισμού. Φάσεις, όπως αυτές που παρουσιάζονται στον καιρό μας κατά τις συγκρούσεις των λεγόμενων «αναρχικών» ή «τρομοκρατών» με τις άρχουσες τάξεις, υποδηλώνουν ότι η σεξουαλική απελευθέρωση αποδεσμεύει ταυτόχρονα ηφαιστειακά καταλυτικές ή κοσμογονικές (ποιος ξέρει;) δυνάμεις. Ωστόσο φαίνεται ότι τίποτε δεν μπορεί να αναχαιτίσει την λαίλαπα, που φέρνει η «σεξουαλική επανάσταση», που είναι κι αυτή μια από τις μεγάλες επαναστάσεις της εποχής μας.

7. Η Κοινωνιολογία, η Ψυχολογία, η Βιολογία και η θρησκευτική ηθική, αν θέλετε, αισθάνονται το χρέος ή το καθήκον, να έλθουν αρωγοί στο θεσμό της οικογενειακής ηθικής, ο οποίος φαίνεται να κλονίζεται καταποντιστικά.

8. Επειδή όμως η «σεξουαλική επανάσταση», καίτοι εμφανίζεται ως αντιαυθεντιακή, ωστόσο είναι δεμένη με το Εγώ του ατόμου, το οποίο σέβεται και τονίζει, θα πρέπει, αποβλέποντας στο κεντρικότατο αυτό σημείο, να αισιοδοξούμε ότι το άτομο, δηλαδή το πρόσωπο, δεν θα χαθεί. Και ακριβώς στην υποβοήθηση του ατόμου, να σταθεί μέσα στα πλαίσια της ολοταχώς μεταβαλλόμενης κοινωνίας μας ως αυτοδύναμο - και με εύρωστους τους βιολογικούς, ψυχικούς και πνευματικούς μηχανισμούς του άτομο - πρέπει να αποβλέπει η Σ.Α. ως «μάθημα» στα Σχολεία.

9. Από την άποψη τούτη διαγράφεται και ο βιότοπος του «μαθήματος» αυτού: η Σ.Α. δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να γίνει στεγανό μάθημα, όπως είναι όλα τα γνωστά. Επειδή και η σεξουαλικότητα δεν εντοπίζεται αποκλειστικά σε ένα μέρος του σώματος ή του οργανισμού, αλλά απλώνεται από την ώρα της γονιμοποίησης μέχρι τη στιγμή του θανάτου του ατόμου σ’ όλες τις εκφάνσεις της ζωής και περιλαμβάνει σώμα. ψυχή, πνεύμα, δηλαδή το παν της υλικής και πνευματικής υπόστασης του ανθρώπου, θα πρέπει να συνεργαστούν με ένα τρόπο αδελφικό ή συντροφικό πολλά από τα διδασκόμενα μαθήματα πλουτίζοντας σχετικά την θεματική τους. Στην προσχολική αγωγή θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα από τους γονείς και από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον (ιδού και ένας ακόμη λόγος, πού επιβάλλει την λειτουργία Σχολών Γονέων!), να μη τραυματίζονται ψυχικώς τα παιδιά στην προσπάθειά τους να ικανοποιήσουν την κατά πάντα λόγο φυσική περιέργειά τους, να μάθουν το σώμα τους και την λειτουργία των οργάνων του. Εικονογραφημένα βιβλία, ειδικά για τα παιδιά, γραμμένα στη γλώσσα και στο ήθος της μάνας, θα πρέπει να εισάγουν τα παιδιά εντελώς φυσικά και αβίαστα στις φάσεις του οικογενειακού βίου. Οι Ψυχοθεραπευτές συμφωνούν σήμερα γενικά με τις κιόλας από το 1905 διατυπωμένες απόψεις του Φρόυντ για τα ψυχικά τραύματα, που δημιουργούνται στην ψυχή του παιδιού εξαιτίας της αμάθειας ή της κακώς εννοούμενης ηθικής συμπεριφοράς των γονέων. Πόσοι άνθρωποι γίνονται δυστυχείς από την απαίδευτη «στοργή» των γονιών τους! Αλλά αν οι γονείς δεν είναι πάντα έτοιμοι, κατάλληλοι ή πρόθυμοι για την σεξουαλική διαφώτιση των παιδιών τους, το έργο τούτο καλείται κάτω από την πίεση της σύγχρονης πραγματικότητας να το αναθέσει η Πολιτεία στους δασκάλους. Θέματα κοινωνικής συμβίωσης, θεσμοί και ήθη προσφέρονται ως βασικό υλικό από την σφαίρα της Πατριδογνωσίας μέχρι τον χάρτη της Ανθρωπολογίας και το μικροσκόπιο της Βιολογίας. Αν μιλήσουμε σοβαρά στα παιδιά μας, όπως εκείνα μιλούν μεταξύ τους (όταν απογοητευμένα από τις ψευδολογίες και τις σκόπιμες παραποιήσεις της αλήθειας, με τις οποίες τα «παιδεύουν» οι μεγάλοι, καταφεύγουν σε άλλα παιδιά, περισσότερο πληροφορημένα για τα μυστήρια του κόσμου του κορμιού, που οι μεγάλοι επίμονα τους αποκρύβουν), αν μιλήσουμε έντιμα και εμπιστευτικά στα παιδιά του σχολείου μας ωσάν να είναι δικά μας παιδιά, θα μεταβάλουμε πολλά μαθήματα, τα οποία σήμερα πέφτουν επάνω τους σαν χιονοστιβάδες, σε λιόχαρα λαχταριστά λιβάδια, πάνω στη δροσερή χλόη των οποίων τα παιδιά θα είναι έτοιμα να στήσουν τα ξέφρενα παιγνίδια τους!

10. Κι όσο πληθαίνει η γνώση και δυναμώνει το δέντρο της και γεννοβολάει τους όμορφους γερούς καρπούς του, δεν χρειάζονται πλέον οι μεθοδείες του όφεως, για να πείσουν την Εύα, στο πώς θα παρασύρει τον Αδάμ στο έργο της παρακοής. Στην εφηβεία τους οι νέοι έχουν ασφαλώς περισσότερες αφορμές να προχωρήσουν στο βάθος των γενετήσιων σχέσεων και να αυτοκαθοριστούν. Εκεί θα κατανοήσουν ότι ο άνθρωπος δυνάμενος να γίνει όμοιος με το Θεό, έχει στη διάθεσή του τον δρόμο της αγάπης, στο πλαίσιο της οποίας· θα εντάξει άσφαλτα και την σεξουαλικότητά του˙ η βία, η κατάχρηση, η ηδονοθηρία και οι συναφείς πτυχές μιας βάναυσης και αποκλειστικά ηδονόχαρης σεξουαλικότητας αναπνέουν στο μονόδρομο της κατεστημένης σεξουαλικότητας, όπου ο άνθρωπος λογαριάζεται ως σκεύος ηδονής, όπου ο άνθρωπος δεν είναι πρόσωπο, αλλά μάζα, όπου ο άνθρωπος ανατρέφεται για να είναι πάντοτε καταπιεσμένος.

11. Αν όμως η εισαγωγή της Σ.Α. στα σχολεία ως μαθήματος υπαγορεύεται από τους φόβους μιας υστεροκαπιταλιστικής αστικής κοινωνίας μπροστά στις σαρωτικές θύελλες, που ξεσηκώνει διεθνώς το κίνημα της «σεξουαλικής επανάστασης», και θέλει με το μάθημα αυτό να προστατέψει τους κοινωνικούς θεσμούς, την ηθική της και γενικότερα τη δομή της, τότε το εγχείρημα θα αποτύχει. Θα οδηγήσει πολύ σύντομα στο κύμα των αυτοκτονιών των νέων ανθρώπων, οι οποίοι όντας θύματα μιας μονοδρομικά κατευθυνόμενης αγωγής, ενώ θα νομίζουν ότι με την σεξουαλική «διαφώτιση» κερδίζουν την ελευθερία τους και σημαδεύουν τους αξιολογικούς ορίζοντες του αυτοκαθορισμού τους, ωστόσο θα ανακαλύπτουν τους εαυτούς τους παγιδευμένους μέσα στις νάρκες της απάτης και της δολιότητας και με πείσμα να φεύγουν προς την μαγεία των παραισθητικών και αποχαυνωτικών «θαυματουργιών». Το κύκλωμα των δυνάμεων, πού δρουν μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο, δεν είναι καταγωνίσιμο, ούτε καν ευδιάκριτο. Αλίμονο στον νέο και στους γονείς του νέου,  ο οποίος θα πέσει θύμα των αδυσώπητων δυνάμεων αυτού του σκοτεινού κόσμου! Σ’ αυτή την περίπτωση αποδείχνεται και η Παιδεία συνεργός και συνένοχη, αφού με μιαν ακόμη επιχείρηση διαβουκόλησης - και μάλιστα στον πιο κρίσιμο χώρο υπαρξιακής ευθύνης, όπως είναι ο αξιολογικός προσανατολισμός του νέου ανθρώπου μέσα από το πρίσμα της πιο ισχυρής από τις ορμές, της γενετήσιας - σπρώχνει τον νέο στην παραποίηση και τη νοθεία. Αλίμονο στην Εκπαίδευση, όταν λησμονεί την μεγάλη αλήθεια, ότι ο νέος ανοίγει το λουλούδι της ψυχής του σαν το ηλιοτρόπιο μόνο προς τον ένα και απόλυτο ήλιο της αλήθειας! Δύο Ηθικές ή δύο Λογικές δεν μπορεί ακόμα να τις αποδεχτεί και να τις αντέξει. Και ή επαναστατεί, για να συντρίψει την ψεύτικη ή υποτάσσεται και εξαχρειώνεται για την υπόλοιπη ζωή του.

12. Αυτό το αίτημα της σύγχρονης Παιδαγωγικής, το οποίο προβάλλεται σήμερα επιτακτικά, από όλες τις κατευθύνσεις, δεν πληρώνεται με ωραία λόγια και ηθικές διδαχές. Αγωγή σημαίνει πράξη και εργασία, ευθύνη και χρέος, πρόσωπο και κοινωνία˙  αγωγή σημαίνει ήθος. ή πιο απλά: αγωγή σημαίνει υπεύθυνη επικοινωνία του ατόμου με τα πάντα. Και ακριβώς την αγρύπνια της συνείδησης για το είδος αυτής της ευθύνης οφείλει να συντηρεί η Αγωγή. Και επειδή η σεξουαλικότητα ούτε μονοδιάστατη ούτε μονοσήμαντη είναι, είναι απαραίτητο να αποτελέσει και μέσα στη δική μας Εκπαίδευση έναν από τους κεντρικούς άξονες, γύρω από τον οποίο θα γυρίζει η σφαίρα της σχολικής ζωής.

13. Μια από τις βασικότερες προϋποθέσεις, η «μεικτοποίηση» και των σχολείων της Μέσης Εκπαίδευσης, εκπληρώθηκε ήδη από την Eκπαιδευτική μας Μεταρρύθμιση. Καιρός είναι τώρα να προχωρήσουμε: Αναλυτικά Προγράμματα, βιβλία, εποπτικά μέσα, μετεκπαίδευση διδακτικού προσωπικού και προπάντων βαθμιαίος και πολύ καλομελετημένος πειραματισμός στα ανάλογα Πειραματικά και Πρότυπα σχολεία με παράλληλη εκτίμηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, είναι μερικά από τα σοβαρότερα σημεία του δρόμου μας προς την σεξουαλική αγωγή.

Κατά τη γνώμη μου σοβαρότερα προβλήματα, ακόμη και από τον θεσμό των Πανελληνίων Εξετάσεων, στα οποία πρέπει να συγκεντρώσει η Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση την οξύνοια των στελεχών της, είναι η Σεξουαλική Αγωγή πρώτα και ύστερα η επίσης αυστηρά μεθοδευμένη πορεία προς τα 'Ενιαία Σχολεία. Όπου λειτουργούν σχολεία επίδοσης - και με το σύστημα των Πανελληνίων Εξετάσεων όλα σχεδόν τα δικά μας σχολεία είναι τέτοια - η εισαγωγή της Σ.Α. ως μαθήματος, χωρίς κοινωνική συζήτηση και χωρίς επίσημο πειραματισμό, θα επιφέρει αναστάτωση στις σχέσεις διδασκαλίας και μάθησης και θα προκαλέσει μύρια δεινά κυρίως στους ανεπαίδευτους  δασκάλους εκείνους, οι οποίοι θα επωμιστούν την ευθύνη της διδασκαλίας αυτής. Και ας μη λησμονούμε, ότι η ηθική ευαισθησία του λαού μας τοποθετεί ακόμα στην κορυφή της πυραμίδας των ηθικών αξιών την αγνεία και την κομφορμιστική σεξουαλική συμπεριφορά όχι μόνο της γυναίκας του Καίσαρος, αλλά και του δασκάλου, και του δικαστή, και του καλόγερου, και του εγγάμου, γενικά του κάθε πολίτη, και είναι αμείλιχτη στις ετυμηγορίες της και στις κρισολογίες της! Μια ευαισθησία, που δεν συναντιέται πουθενά αλλού στη σημερινή Ευρώπη!

Εξευρωπαϊσμός όμως σημαίνει εκδημοκρατισμός, απελευθέρωση του ατόμου και «δικαιοποίηση» του κράτους. Πρότυπο για μίμηση εδώ στο στίβο τούτο δεν υπάρχει. Ο καθένας λαός ανάλογα με την προίκα του και τους δίκαιους αγώνες του οικειώνεται περισσότερο ή λιγότερο αυτού ή εκείνου του είδους τη δημοκρατία. Δεν υπάρχουν κοινά μέτρα˙  η βίωση και των δύο εξαρτάται από το βαθμό ωρίμασης και απελευθέρωσης του ατόμου.

14. Γι’ αυτό, όσο κι αν είναι χρήσιμο και απαραίτητο να μελετήσουμε τον τρόπο, με τον οποίο ασκείται μέχρι σήμερα στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη (Σουηδία, Αγγλία, Γαλλία. Γερμανία) η Σ.Α., είναι άκρως επικίνδυνο να μεταφυτέψουμε στην Εκπαίδευσή μας, επειδή τάχα μας διευκολύνει επάνω στη βιασύνη μας, έτοιμα σχήματα. Γιατί κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι οι ατομικές διαφορές δεν παρατηρούνται μόνο ανάμεσα στα άτομα, αλλά και ανάμεσα σε λαούς. Και ο δικός μας λαός κατέχει μέσα στην ευρωπαϊκή ομοεθνία τον δικό του χαρακτήρα, την δική του στόφα˙  ο λαός μας είναι δεσμώτης της δικής του Ιστορίας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Είναι χρέος της πνευματικής και πολιτικής ηγεσίας, να πάρει το θέμα της Σ.Α. μέσα στα σχολεία μας με την ενδεδειγμένη σοβαρότητα, να το εξετάσει ολόπλευρα και σ’ όλα τα σημεία χωρίς φόβο και πάθος και να βοηθήσει την Πολιτεία στις αποφάσεις της και τους λειτουργούς στις; ενέργειές τους. Σκοπός της Πολιτείας είναι η απελευθέρωση και η προστασία του ατόμου στο δρόμο του προς την κοινωνική ευδαιμονία μέσα σ’ ένα κόσμο ειρήνης και προόδου.

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ Γ. ΓΕΩΡΓΟΒΑΣΙΛΗΣ

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ (Παραπομπές):

1. Μολονότι στη Δ. Γερμανία ακόμα σήμερα δεν αποτελεί ιδιαίτερο μάθημα η Γενετήσια Αγωγή, ωστόσο η Σεξουαλική Παιδαγωγική επηρεάζει σοβαρά το όλο Αναλυτικό Πρόγραμμα και την Παιδαγωγική Κοινωνιολογία. Ενδεικτική βιβλιογραφία: Neugebauer, L.: Sexualerziehung im Sachunterricht der Grundschule. Westermann 21977, 176 σελ.– Klüge, N. (έκδ.): Sexualunterricht. Text zur Fachdidaktk. Klinkhardt, 1976, 263 σελ. - Herrrmann, B.: Sexualenzieher im Reli gionsunterricht. Güterslocher Verlag. 51979, 246 σελ. Assig, D. κ.ά.: Sexualität ist mehr. Eine Unterrichtsreihe zum Thema Sexualität. Jügendienst Verlag. 1980, 96 σελ. - Hartmann, N. (έκδ.): Sexualpädagogik bei Behinderten, Schindele 1978, 220 σελ.

2. Rosa: A-S. Neill: Summerhill, Radical Appoach to Child Rearing N York, 1960. Ελλ. μετ. Κ. Λάμπρου: Θεωρία καi πράξη αντιαυταρχικής εκπαίδευσης. Αθήνα 1972. -— Kohl, Herbert R.: Antiautoritärer Unterricht in der Schule von heute. Rowc 1971. Μετάφραση από τα Αμερικανικά του βιβλίου: «The Open Classroom. A Pract Guide to A New Way of teaching» στο New York Review, 1969.- Ξωχέλλη, Π. Δ.: Αυθεντία και Αγωγή. Η σημερινή κρίση της παιδαγωγικής αυθεντίας και η αντιμετώπιση της. Ανάτυπο από Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλ. Σχολής του Αριστοτελείου Παν. Θεσσαλονίκης, τόμος ΙΖ, σελ. 241-248.

3. Brenzinka, W: Pädagogik der Μ. Linke, Stuttgart 1972.